86 (136)

86 Marcin Bujnowski

Obawy przed powiększeniem regionalnych dysproporcji w rozwoju gospodarczym przyniosło ze sobą również planowane przejście do kolejnego etapu integracji gospodarczej, jakim była unia gospodarcza i walutowa. Wynikały one m.in. z konieczności wypełnienia kryteriów konwergencji (w tym zwłaszcza dotyczących wysokości deficytu budżetowego i długu publicznego), konsekwencją czego musiałoby być - wobec braku dodatkowej pomocy - redukowanie wydatków' publicznych, w tym inwestycji służących zmniejszeniu dysproporcji w rozwoju słabszych i silniejszych ekonomicznie regionów UE. Poza tym wyprowadzenie wspólnej waluty oznaczało brak możliwości dewaluacji waluty, np. w celu popraw^ry konkurencyjności eksportowej produkcji skoncentrowanej w' regionie przeżywającym trudności rozwojowe. Odpowiedzią na te ograniczenia było m.in. dalsze zwiększenie środków funduszy strukturalnych oraz wzbogacenie instrumentarium polityki spójności Unii o Fundusz Spójności, kierowany do najsłabiej rozwiniętych państw członkow'skich. które mogły mieć potencjalne trudności z doganianiem najsilniejszych w warunkach realizacji unii gospodarczej i walutowej.

2. Kształt polityki spójności UE w latach 2000-2006

\

Odpowiedzią na wyzwania, jakie dla spójności gospodarczej UE niesie pogłębianie integracji europejskiej i poszerzanie składu członkowskiego UE, było systematyczne podnoszenie rangi polityki spójności. W momencie przystąpienia Polski do UE polityka ta dysponowała już rozbudowanym, sprawdzonym systemem wsparcia słabiej rozwiniętych regionów i państw członkowskich*. Jego podstawowe elementy stanowiły zasady udzielania pomocy, narzędzia - fundusze strukturalne i Fundusz Spójności - oraz „cele” - tematyczne i geograficzne obszary wsparcia uzupełnione o tzw. inicjatywy wspólnotowa. Duża część projektów wdrażanych obecnie w ramach polityki spójności została zatwierdzona jeszcze w oparciu o regulacje obowiązujące w latach 2000-2006^{1 2}, co uzasadnia przedstawienie kształtu tej polityki w minionym okresie programowym.

Przestrzeganie zasad regulujących proces programowania, finansowania i realizacji programów pomocowych z wykorzystaniem funduszy strukturalnych w^farun-

1

   Szerzej na temat ewolucji polityki spójności UE np. w: I. Pietrzyk, op.cit., T.G. Grosse, Polityka regionalna Unii Europejskiej. Przykład Grecji. Wioch. Irlandii i Polski. Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2004, K.. Głąbicka, M. Grewiński, Europejska polityka regionalna, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2003.

2

   Dotyczy to zwłaszcza nowych państw członkowskich, objętych tą polityką od maja 2004 r. Jest to konsekwencją tzw. zasady .,n+2”. Szerzej na ten temat w dalszej części rozdziału.