87 (103)

Karolina nawet jeśli potrafi zakreślić w przestrzeni edukacyjnej • _zawodowej wektor aksjologiczny (wie, na czym jej w życiu zależy) i wektor swoich preferencji edukacyjno-zawodowych (wie w przybliżeniu, cze-chce w sferze edukacji i pracy), to jednak każdy z nich ma nieco inny kierunek i zwrot. Towarzyszą temu dysonansowe odczucia dziewczyny w sferze własnych preferencji (np. świadoma koncentracja na pewnym etapie na pracach izolujących od kontaktów międzyludzkich przy jednoczesnej silnej chęci nawiązywania tychże także w sferze zawodowej), a nade wszystko brak świadomości zasobów, jakimi dysponuje na rynku edukacji i pracy (Hodkinson, 1996, 1997). To właśnie brak rozpoznania swoich możliwości utrudnia Karolinie doprecyzowanie celów instrumentalnych i określenie drogi ich realizacji. Poza odpowiedzią na pytanie „co bym chciała, na czym mi zależy?” (i to niepełną) dziewczyna nie udzieliła sobie odpowiedzi na pytanie „co może, na co ją stać?”, nie wie zatem również, jak te cele zrealizować.

Czy Karolina rzeczywiście skończy szkołę policealną, czy będzie studiowała, wreszcie czy znajdzie pracę w niełatwej rzeczywistości nacechowanej ogromną konkurencyjnością, znaczonej rosnącym bezrobociem? Odpowiedź na te pytania przyniesie najbliższa przyszłość. Nie to jednak było celem przytoczenia tej historii. Istotne było raczej pokazanie pewnego indywidualnego przypadku dorastania do podejmowania życiowych decyzji, projektowania przyszłości i aktywnego jej kształtowania.

Dorastanie to odbywa się w ramach określonego pola edukacyjnego (duże, prężnie rozwijające się miasto, wielkomiejskie osiedle, przeciętna osiedlowa szkoła podstawowa i nie wyróżniająca się średnia - niewielkie, istniejące zaledwie od kilku lat liceum, o przeciętnym poziomie kształcenia i niskiej konkurencyjności na progu).

Dorastanie to przebiega w rzeczywistości społecznej ocenianej poprzez pryzmat życiowych orientacji i systemów ewaluacji ukształtowanych w robotniczej rodzinie rozumiejącej potencjalną wartość wyższego wykształcenia, które przekłada się co najmniej na możliwość uzyskania pracy, nie podejmującej jednak funkcji ukierunkowywania poszukiwań biograficznych swej najmłodszej córki. Dostrzegana przez Karolinę waga wyższego wykształcenia, podsycana obserwacją starszego, po ^{c z}9ści także studiującego rodzeństwa zaowocowała wysokimi aspiracjami

edukacyjnymi.

N^a jej preferencje wpływ miało także bezkolizyjne (do etapu eduka-^{CJ1 w}y^szej) przechodzenie przez poszczególne cykle kształcenia (odebra-^na edukacja na obiektywnie przeciętnym poziomie), uzyskiwanie dobrych rezultatów edukacyjnych, zainteresowania o profilu kobiecym, z nacis-^{lem na} literacko-artystyczne i ogólnie mówiąc handlowo-biurowe. Nie

87