77 (129)

Kontakt z badanymi był więc podtrzymywany na przestrzeni jedenastu lat - od etapu późnego dzieciństwa po późną adolescencję - wiążącą się z różnymi fazami procesu usamodzielniania się i skracaniem się dystansu dzielącego młodego człowieka do faktycznej realizacji określonej drogi zawodowej.

Sednem prezentowanego przeze mnie poniżej podejścia badawczego stało się ujmowanie procesu projektowania przyszłości z punktu widzenia indywidualnego, niepowtarzalnego doświadczenia jednostki. Stąd niezwykle przydatne okazało się tu wykorzystanie metody studium indywidualnego przypadku. „Przypadkiem” jest w tej sytuacji jednostka podejmująca konkretne decyzje zawodowo-edukacyjne, dokonująca życiowych wyborów, „kontekst” zaś stanowią progi edukacyjne, pojawiające się pomiędzy poszczególnymi typami szkolnictwa. Studium przypadku jest swego rodzaju rekonstrukcją i interpretacją pewnego fragmentu życia ludzkiego (Bromley, 1977), opartą na określonych materiałach dowodowych. Studium przypadku jest raczej formą porządkowania i prezentacji informacji o określonej osobie i jej środowisku konstruowaną na podstawie różnych technik badawczych (Runyan, 1992). Wiele przemawia w takich wypadkach za zaawansowaną uprzednią instrumentacją, tj. za wcześniejszym przygotowaniem narzędzi badawczych. Jest to szczególnie istotne, gdy mamy do czynienia np. z przypadkiem wielorakim, o dużej złożoności na różnych poziomach, w sytuacjach, gdy intencją jest wyjaśnienie, a pewna porównywalność jest sprawą ważną, wpływ badacza ma niewielkie znaczenie, a badanie wykonywane jest przy zastosowaniu wielu metod, łącznie np. z ilościowymi (Miles, Huberman, 2000, s. 38)j Studium przypadku wpisuje się w nurt badań etnograficz-no-deskrypcyjnych⁵, których celem jest odtwarzanie subiektywnych struktur sensu i postrzegania świata społecznego „oczami osób działających” oraz opis określonych stanów rzeczy] (z pewnym ciążeniem ku pełniejszemu formułowaniu pytań badawczych, bardziej ujednoliconym procedurom zbierania danych i bardziej systematycznym narzędziom analizy, por. Miles, Huberman, 2000, s. 8-9, Urbaniak-Zając, Piekarski, 2001, s. 26-27). Pierwszoplanowym zadaniem analizy jest

■’ Obok etnograficznodeskrypcyjnego i fenomenologiczno-interakcjonistycznego typu badań jakościowych Urbaniak-Zając i Piekarski (2001, s. 26-27) wymieniają badania strukturalno rekonstrukcyjne, w których przedmiotem analizy jest tekst, a więc potoczny Język, będący uprzedmiotowieniem i obiektywizacją doświadczeń. Z kolei Miles i Huber-^man (2000, s. 8-9) nieco inaczej strukturyzują różne grupy jakościowych technik badaw-^czych. Wyróżniają mianowicie trzy podejścia do analizy danych jakościowych: interpreta-tyioizm oparty na długoletnich tradycjach fenomenologicznych (z takimi odmianami Metodologicznymi, jak: semiotyka, dekonstruktywizm, krytyka estetyczna, etnometodolo-^czy hermeneutyka), antropologia społeczna (której główne nurty to etnografia i bada-^nia historii życia) oraz kooperacyjne badania społeczne (z głównym nurtem tzw. badań P°przez działanie).

77