89 (121)

Jean Franęois Millet

W literaturze i sztuce drugiej potowy XIX w. pojawi! się kierunek zwany realizmem charakteryzujący się dążeniem do wiernego odtwarzania otaczającego świata. Tendencja do przedstawiania rzeczywistości zgodnie z bezpośrednią obserwacją występowała w sztuce od dawna i wiązata się z przekonaniem, że zadaniem artysty jest naśladowanie (mimesis) natury.

Realizm jako kierunek w sztuce (zapoczątkowany w 1855 roku paryską wystawą obrazów Gusta-ve'a Courbeta) różnit się wyraźnie od wcześniejszych tendencji realistycznych. Jego przedstawiciele domagali się, aby głównym tematem sztuki była analiza współczesności polegająca na ukazywaniu życia prostych ludzi oraz krytyce panujących stosunków społecznych.

Z chłopa malarz

Wybitnym przedstawicielem realizmu byt francuski malarz Jean Franęois Millet (1814-1875), który poświęci! niemal całą twórczość ukazaniu życia wsi i jej mieszkańców. Artysta sam pochodził z rodziny chłopskiej i dlatego patrzył na wieś oczami człowieka doskonale znającego jej problemy i niedole. Dostrzegał także niezwykłą wartość pracy chłopów oraz piękno ich życia - związanego z ziemią i podporządkowanego przyrodzie. Po okresie studiów na Akademii Sztuk Pięknych w Paryżu Millet na stałe osiedlił się w Barbizon, małej wiosce położonej w lasach Fontainebleau.

Znana z naturalnego piękna miejscowość stała się wówczas ulubionym miejscem spotkań i twórczości artystów, którzy przeszli do historii sztuki jako przedstawiciele tzw. szkoły barbi-zońskiej. Należący do niej malarze jako pierwsi odkryli uroki bezpośredniego kontaktu z przyrodą i rozpowszechnili obyczaj pracy w plenerze. Tematem ich obrazów byty zaobserwowane w naturze pejzaże oraz sceny przedstawiające uroki wiejskiego życia.

Trud życia

Najsłynniejszym barbizończykiem, obok Theodore‘a Rousseau, był właśnie Jean Franęois Millet. W jednym ze swoich najbardziej znanych dziel zatytułowanym Kobiety zbierające ktosy (1857) przedstawił ubogie chłopki pracujące na polu. Zgodnie ze starym obyczajem jako najbiedniejsze mieszkanki wsi miały prawo zebrać pozostałe po żniwach ktosy. Millet przedstawił bohaterki obrazu z trudem pochylające się nad rżyskiem. Artysta z niezwykłą dokładnością oddał postacie kobiet, elementy ich stroju: kolorowe chusty, ciężkie saboty, zgrzebne spódnice i fartuchy oraz wygląd samego pola. W oddali, na dalszym planie, ukazał zajętych pracą żniwiarzy, wóz ze zbożem oraz wiejskie zabudowania Skąpana w słońcu scena żniw została namalowana z uwzględnieniem zasad perspektywy powietrznej i znajomością zjawisk atmosferycznych. Delikatny i jasny koloryt dalszego planu wyraźnie kontrastuje z ciemniejszymi barwami figur bliższych widzowi. W ten sposób pragnął artysta podkreślić trud i wysiłek pracujących kobiet oraz nierówność chłopskiej kondycji. Obraz świadczy o zaangażowaniu artysty w sprawy społeczne i o pozytywnym stosunku do mieszkańców wsi. Dzieło Milleta jest pochwałą ich pracy oraz życia w zgodzie z naturą. Prozaiczne i pospolite zajęcia zwykłych ludzi stały się tematem godnym sztuki. Przedstawiona przez artystę scena tchnie spokojem, powagą i dostojeństwem.

Początkowo obrazy Milleta przyjmowane byty niechętnie ze względu na podejmowanie tematów dotyczących współczesności i tendencję do ukazywania ciężko pracujących, biednych ludzi. Wystawione na Salonie w 1857 roku Kobiety zbierające ktosy skrytykowała paryska prasa, a bohaterki obrazu nazwano straszydłami w łachmanach. Jednak kilka lat później artysta zaczął stopniowo zdobywać uznanie krytyków oraz kupujących jego obrazy bogatych przemysłowców, którzy dostrzegali w nich pochwałę pracy. Malarz stał się stawny, organizowane byty liczne wystawy jego twórczości, a w 1868 roku został kawalerem Legii Honorowej. 0 niezwykłej popularności twórczości Milleta świadczy także to, że jego obraz Aniot Pański byt najczęściej reprodukowanym i rozpowszechnianym w XIX wieku dziełem sztuki, pełniącym funkcje świętego obrazka. Artystę ceniono nie tylko za doskonałość malarskiego warsztatu, lecz przede wszystkim za przywiązanie do chłopskiej tradycji, szacunek dla wsi i jej mieszkańców.

MAŁGORZATA KONOPIŃSKA