8 (1368)

Wychowawczego. Uczestniczyło w nim około tysiąca osób, które wysłuchały kilkunastu referatów i przemówień na temat — jak wychowywać¹”.

Oto fragment relacji:

„Pierwszy dzień został poświęcony »Wychowaniu jaki głównemu zadaniu szkoły« i służył podsumowaniu ubiegłorocznych konferencji wojewódzkich na temat programów wychowawczych szkół. W drugim dniu poruszono temat programów wychowawczych szkół. O tym, jak je konstruować, dyskutują dyrektorzy szkół, wizytatorzy i metodycy razem z przedstawicielami grona nauczycielskiego oraz rodziców. Środowa konferencja jest właściwie posiedzeniem Rady Konsultacyjnej do spraw Reformy Edukacji Narodowej, obradującej na temat »Jak rozwiązywać problemy dzieci i młodzieży«. W czwartek obrady przeniosą się do Sejmu, gdzie będzie mowa o »Wychowaniu w polskim systemie prawnym«. Przewidziano wystąpienia rzecznika praw obywatelskich, rzecznika praw dziecka, pełnomocnika ds. rodziny. W piątek obrady będą się toczyły pod hasłem »Wychowanie w polityce rządu i państwa« i będą w nich uczestniczyli premier Jerzy Buzek, przedstawiciel Kancelarii Prezydenta, liczni ministrowie, przedstawiciele Episkopatu i Polskiej Rady Ekumenicznej.

Czy rozmowy, trwające pięć dni bez przerwy, wpłyną na wychowanie naszych dzieci? Wiceminister Krzysztof Kawęcki twierdzi, że tak się stanie. Nadanie tak wysokiej rangi konferencji o wychowaniu ma uświadomić wszystkim, że w edukacji równorzędne role odgrywają kształcenie i wychowanie”².

Zatem: Niech się stanie wychowanie! Słowo jest mocą decyduj ącą: Kto wypowiada słowa wprawia w ruch moce. Zgodnie z magicznym myśleniem, za pomocą „recytacji” można zażegnać wszystkie krytyczne i rozpaczliwe sytuacje pozornie bez wyjścia. Zaklinanie deszczu ma wszak... większą siłę sprawczą, gdy towarzyszące rytuały przebiegają w przestrzeni odległej od codziennego bytowania (nauczycieli), w świętej scenerii (sale reprezentacyjne Urzędu RM, Sejmu, MEN). Cechą scenerii świętej przestrzeni jest—jak pisze Eliade — „stała obecność hierofanii”, która to miejsce uświęciła.

Oto „nadanie tak wysokiej rangi konferencji o wychowaniu ma uświadomić wszystkim, że w edukacji równorzędne role odgrywająkształcenie i wychowanie”’.

...Tylko że nauczyciel jest już „uświadomiony” w tej oczywistości. Trawestując myśl Hessena, w tym miejscu chcę zauważyć, iż znaczna część nauczycieli ma dziś już dobrze wdrukowane w pamięć „słowa o rzeczach”, a więc nie tylko, że „w edukacji równorzędną rolę odgrywają nauczanie i wychowanie”, ale także hasło o wszechstronnym rozwoju ucznia. Podnosiłam te kwestie w pierwszej części książki, gdy pisząc o „misyjnym posłannictwie” nauczycieli, w nawiązaniu m. in. do „potęgi rzeczywistości słownej” (wyraź. H. Świdy-Ziemby), podkreślała, że hasło to ugruntuje się przede wszystkim w warstwie deklaracyjnej środowisk nauczycielskich, bowiem podobnie brzmiące, a nawet identyczne, słowa-klucze funkcjonowały już w nim na poziomie bardziej lub mniej przedświadomym. Prowadzone dziś sondaże wskazują na trafność moich (hipo)tez.

Oto krótka relacja z badań. E. Putkiewicz i M. Zahorska¹⁸, w ramach szerokich badań, do których wyników nie raz już się tu odwoływaliśmy, zwróciły się z prośbą do polonistów i matematyków z wybranych trzech gimnazjów miejskich i czterech gimnazjów wiejskich, a także do nauczycieli uczących przyrody w czwartej klasie szkoły podstawowej, aby przygotowywali przez okres dwóch tygodni kwietnia 2000 tzw. „pamiętniki programowe”, w których opisywaliby przeprowadzone przez siebie lekcje. Każdą lekcję nauczyciele opisywali w „pamiętniku” według podanego przez autorki schematu. Pierwsza część opisu lekcji — to jej konspekt, w którym nauczyciele określali swoje zamiary programowe, sposób ich wprowadzania w życie, osiągnięcia uczniów i sposób ich oceny, druga zaś część to analiza lekcji, dokonana po jej zakończeniu. E. Putkiewicz i M. Zahorska zgromadziły w rezultacie opisy 48 lekcji jęz. polskiego, 56 — matematyki oraz 50 lekcji przyrody.

Okazało się, że miałam, niestety, rację. Bowiem autorki na samym początku analizy owych pamiętników, cytując mój tekst o m i s yj n y m

¹⁸ Społeczne nierówności edukacyjnej. Studium sześciu gmin, op. cit., s. 125-132.

143

1

   Rzeka słów, „Głos Nauczycielski” 7 III 2001.

2

   J.G., Przyspieszenie wychowawcze, „Gazeta Szkolna” 22 II 2001.