8 (40)

5)5

M. O flwffw pmćminrtr poznania

pełne ręce roboty i musi wiele wycierpieć. Jako coś, co ma czysto obiektywne przedstawienia, każdy jest czystym podmiotem poznania i jedynie w jego świadomości istnieje przedmiotowy świat; jako taki. kiedy ogląda wszystkie rzeczy, jest nimi i w nim one nic ciążą, i nie dają powodu do skargi. Jest to mianowicie jego istnienie, które egzystuje w jego przedstawieniu; tu jednak jest wyzbyte woli. Natomiast jeśli jest wolą. nie ma tego. Dobrze jest każdemu w takim stanie, kiedy jest wszelką rzeczą; biada mu tam, gdzie jest wyłącznie jedną.

Każdy stan. każdego człowieka, każdą scenę w życiu wystarczy tylko ująć czysto obiektywnie i uczynić przedmiotem opisu, czy to pędzlem, czy słowami, by okazały się interesujące, przemiłe, godne zazdrości; ale kiedy się w tym tkwi, kiedy jest się tym samemu, wtedy (często się tak mówi) diabeł by tego nie wytrzymał. Dlatego Goethe powuda:

To, co • życiu aas uk razi.

Często cieszy mm w obrazie “.

Był okres w moich młodzieńczych latach, kiedy nieustannie usiłowałem ujrzeć siebie i własne uczynki z zewnątrz i je sobie opisać — zapewne po to, by były dla mnie strawne.

Ponieważ rozważań powyższych nikt przede mną nie wysłowił, chciałbym dodać do nich parę wyjaśnień natury psychologicznej.

Kiedy bezpośrednio oglądamy świat i życie, rozpatrujemy z reguły tylko stosunki między rzeczami, a więc bierzemy pod uwagę jedynie ich relatywną, a nie absolutną istotę i istnienie. Patrzymy np. na domy, statki, maszyny z myślą o ich przeznaczeniu i przydatności do niego, na ludzi

⁴¹ IM Uj motto do wiersza pt Farabotisch.