96 (130)

96

Węgielnice służą do rzutowania punktów przy pomiarze szczegółów sytu-acyjnych metodą ortogonalną (patrz podrozdz. 3.4).

Dokładność tyczenia kąta prostego węgielnicą waha się w granicach od 1 do 3'.

3.2.2. Teodolity tradycyjne

Teodolit (rys. 3.23) jest uniwersalnym instrumentem geodezyjnym. Służy do pomiaru kątów poziomych, pionowych i odległości za pomocą dalmierza kreskowego lunety (Reichenbacha). Podstawę teodolitu stanowi spodarka, której zadaniem jest poziomowanie i centryczne ustawianie teodolitu na stanowisku obserwacyjnym. W terenie tak ustawiamy teodolit na statywie, aby oś obrotu instrumentu pokrywała się z kierunkiem pionu i przechodziła przez punkt geodezyjny. Takie ustawienie teodolitu nad punktem nazywamy centrowaniem. Spodarka ma kształt trójkątnej płyty wyposażonej w trzy śruby poziomujące. Nad spodarką umieszczono krąg z podziałem kątowym, zwany limbusem lub kołem poziomym. Limbus służy do pomiaru kątów poziomych i jest osadzony centrycznie względem osi pionowej obrotu instrumentu. Może on być trwale złączony ze spodarką lub się obracać względem niej, zależnie od systemu (układu) osiowego teodolitu. Nowe konstrukcje instrumentów są zaopatrzone w limbusy szklane, I dzięki którym istnieje możliwość stosowania mikroskopowych systemów odczytowych.

I^v

jv

Rys. 3.23. Schemat geometryczny osi teodolitu: v - oś obrotu instrumentu, c - oś celowa lunety, h - pozioma oś obrotu lunety, la - oś libeli alidadowej