9 (1095)

Rozdział I

1.1.1. Czynniki zewnętrzne ekonomiczne

Do czynników zewnętrznych, które kształtują zachowania nabywcze konsumentów, o charakterze ekonomicznym zaliczamy dochód, ceny, produkt, informację instytucjonalną oraz punkty sprzedaży.⁸

Dochód jest niewątpliwie jednym z najistotniejszych czynników, które mają wpływ na zaspokojenie potrzeb konsumenta. Jego ograniczenie zmusza bowiem konsumenta do wyboru najważniejszych, spośród odczuwanych potrzeb, które zostaną zaspokojone.

Miernikiem służącym do określenia wpływu dochodu na zmianę popytu jest wskaźnik elastyczności dochodowej popytu. Obejmuje on związek miedzy względną zmianą dochodów a względną zmianą wydatków na określone dobro.⁹

Wysokość dochodu wpływa bezpośrednio na wielkość całkowitych wydatków konsumpcyjnych i wyznacza ogólne proporcje, w jakich zostaje on przeznaczony na konsumpcję i oszczędności. Nie cały dochód zostaje przeznaczony na konsumpcję, ale tylko jego część - zwana funduszem nabywczym. Stanowi on sumę przychodów ludności pomniejszoną o płatności obowiązkowe (podatki) i dobrowolne oszczędności.¹⁰ Fundusz nabywczy można wydatkować na zakupy dóbr materialnych, usług o charakterze konsumpcyjnym, wydatki niekonsumpcyjne oraz na wspominane wcześniej oszczędności.

Należy również zwrócić uwagę na fakt, iż popyt w danym okresie wiąże się z dochodami bieżącymi. W miarę wzrostu elastyczności dochodu, zależność miedzy popytem i dochodem zmniejsza swą siłę. W przypadku dóbr trwałych istotne jest branie pod uwagę dochodu bieżącego jak również dochodów przeszłych i przyszłych.

Obserwacja zależności pomiędzy wpływem dochodów a wydatkami konsumentów doprowadziła do sformułowania wielu prawidłowości. Statystyk niemiecki, Ernest Engel, jako pierwszy przeprowadził badanie budżetów rodzin robotniczych, które wykazały, że wraz ze wzrostem dochodów maleje konsumpcja żywności oraz innych dóbr niższego rzędu.^{1 2} (Prawo te zwane jest prawem Engla)

9

1

⁸    L. Rudnicki, Zachowania....., op. cit., s. 110.

⁹    D. Begg, S. Fischer, R. Dombrusch, Mikroekonomia, PWE, Warszawa 1996, s.134.

¹⁰    R. Głowacki, J. Kramer, L. Żabiński, Analiza rynku, PWE, Warszawa 1981, s.130

2

   J. Kramer, Konsumpcja w gospodarce rynkowej, PWE, Warszawa 1997, s.32