9 (1171)

cym w cuda i nigdy nic powinien utracić skłonności do gry, gdy trzeba zagrać smoka, „hejkala ' albo księżyc. Tylko dzięki tej naiwnej wierze może on _Mw danych okolicznościach", od których zaczyna się każdy teatr, dokonać cudu wcielenia się w postać.⁷

Rozważania Kolara przyniosły wiele cennych obserwacji co do specyfiki „aktorskich działań” w teatrze lalek, przede wszystkim w zakresie ukierunkowania, a właściwie rozbicia jego uwagi (na lalkę partnera, na lalkę własną, na osobę partnera, na publiczność), co jako punkt wyjścia dla działań scenicznych wymaga nowej techniki gry.

Z naszej strony, chętnie dodamy, że to konieczne rozdzielenie uwagi lalka-rza na rozmaite działania, które rozwijają się równocześnie na scenie, stanowi o zasadniczych różnicach w grze lalka rza i aktora teatru dramatycznego. Przypomnijmy, że według Obrazcowa lalkarz jest reżyserem roli, to znaczy kreuje swą rolę, obserwując równocześnie rezultat swojej gry. Warunki działań scenicznych uniemożliwiała mu pełna identyfikację z postacią, którą tworzy.

--"Rozważania te wyprzedzały znacznie refleksje o zawodzie lalkarza na Za-

chodzie Europy. Teatr lalek w krajach Zachodu również wystawiał utwory dramatyczne, jak to potwierdza twórczość lalkarzy wędrownych i artystyczna działalność Paula Branna czy Gastona Baty, ale posiadał także swój punkt odniesienia w sztuce cyrkowej, varietć oraz w kabarecie. W Wielkiej Brytanii mniej się mówiło o „teatrze lalek” a więcej o lalkarstwie, mniej o wykonaniu roli niż o manipulowaniu lalką. Wielkie państwowe teatry lalek na Wschodzie Europy mogły zaprowadzić w swych zespołach daleko posuniętą specjalizacje teatralnych funkcji. Lalkarz na Zachodzie pozostawał artystą rzemieślnikiem, który tworzył swój teatr sam, poczynając od wykonania lalek i sceny po samodzielną (z jednym czy dwoma pomocnikami) realizację przedstawienia. Pisał o tym Jan Bus-sell w roku 1950:

Mistrz lalkarski winien być traktowany zarówno jako artysta, jak i rzemieślnik. Rzemiosło jest dla niego tak samo ważne jak dla malarza. Ale jest to tylko pierwsza

nie wzniosą się