9 (863)

korzystanie eżektorowego oddziaływania strumienia spalin w celu chłodzenia silnika lub do usuwania pyłu z tłumików i filtrów w układzie ssącym (drogą wyzyskania zjawiska Venturiego w układzie zwężkowym do przenoszenia płynów) oraz wyzyskiwanie energii kinetycznej spalin opuszczających układ wylotowy do nadania dodatkowej prędkości pojazdowi czy samolotowi. Ponadto w niektórych układach wylotowych o specjalnej konstrukcji odbywa się dopalanie niespalonego w cylindrze ładunku.

Oddzielne zagadnienie stanowi działanie układu wylotowego silnika z turbodoładowaniem, złożonego z zasadniczej części prowadzącej spaliny z cylindrów do turbiny, która to część decyduje o sprawności wykorzystania znacznej energii spalin, oraz z części odprowadzającej spaliny z turbiny. Wbudowanie turbiny do układu wylotowego powoduje wzrost oporów hydraulicznych w tym układzie, co w pewnym stopniu wpływa na warunki wymiany ładunku cylindrów oraz na temperatury i ciśnienie spalin; oddziaływa więc podobnie jak tłumik. Oczywiście działanie sprężarki napędzanej przez turbinę i doładowującej cylindry jest wówczas czynnikiem decydującym o rozwijanej przez silnik mocy.

Spaliny opuszczające cylinder i wchodzące do układu wylotowego zawierają energię cieplną i kinetyczną stanowiącą łącznie około 30 — 40°/_o energii cieplnej utajonej w doprowadzanym do silnika paliwie, a więc niejednokrotnie więcej, niż wykorzystuje się w silniku na pracę użyteczną.

Turbina spalinowa może napędzać nie tylko sprężarkę doładowującą cylindry w czasie wymiany ładunku, lecz i inne zespoły, napędzane zwykłe przez wał korbowy, jak np. dmuchawę układu chłodzenia powietrzem, czy pompę wody - z wentylatorem. Dzięki temu nie tylko nie traci się mocy silnika na ich napęd, lecz również uzyskuje się automatyczną regulację chłodzenia. Przy pełnym bowiem obciążeniu silnika turbina rozwija największą moc i prędkość obrotową, tak więc i wydajność dmuchawy chłodzącej jest wówczas największa [61]. Przy tej samej prędkości obrotowej, lecz mniejszym obciążeniu, dmuchawa napędzana mechanicznie wykazuje niezmienioną wydajność i pobiera nadmierną moc z silnika, natomiast turbina spalinowa zmniejsza sWą prędkość obrotową, chłodzenie więc staje się mniej intensywne, dostosowane do obciążenia.

Chłodzenie eżektorowe silnika może być stosowane w takim przypadku, kiedy nie trzeba wytłumiać hałasu spalin, a więc np. w samochodach wyścigowych. Zasadę podano schematycznie na rysunku 3a, jak też wysokości uzyskiwanego ciśnienia statycznego, a schemat urządzenia do

9