adm6

Wyjątkowo szeroko i różnorodnie reprezentowane są militaria tureckie. Otwiera je wspaniała seria uzbrojenia ochronnego z wyjątkowo rzadkimi przykładami ciężkich kolczug, hełmów i tarcz z końca XV i 1 połowy XVI w. Wśród obiektów jeszcze hardziej okazałego zbioru broni białej zain-tcrcsowanic wzbudzają szable tureckie stosowane podczas wojen prowadzonych w XVI-XIX w. Nie mniejsze zainteresowanie wzbudza licząca kilkadziesiąt sztuk grupa tradycyjnej broni tureckiej wspaniale jata-gany, a także kindżaly i noże.

Znaczące miejsce zajmuje broń palna. Na podstawie ciężkich fortecznych i lekkich strzelb janczarskich, pistoletów o oryginalnej konstrukcji i wykończeniu, niekonwencjonalnych prochownie oraz innych przedmiotów niezbędnych do strzelania, wyrobić sobie możemy pogląd o sztuce i profesjonalizmie doświadczonych tureckich rusznikarzy XVIII i początku XIX w. Tworząc broń

0    właściwościach bojowych, artyści z Turcji zdobili ją zgodnie z tradycjami narodowej sztuki. Prace tureckich mistrzów prawie zawsze odróżniają się od dziel o podobnym przeznaczeniu, wykonanych przez rusznikarzy z innych krajów. Jednym z licznych przykładów jest zdobienie kolb strzelb skomplikowaną inkruslatją, wykonaną z drobniutkich kawałków kości, rogu

1    drewna hebanowego. Przygotowując poszczególne elementy, do dekoracji strzelb stosowano często repusowanie wzoru w srebrze w połączeniu ze wstawkami z korali.

Znajdujący się w Arsenale oręż egipski liczy kilkadziesiąt egzemplarzy. Wśród nich są kolczugi i hełmy, w swej formie bliskie tureckim z lego samego okresu, ale różniące się od nich ornamentacją. Wyraźna nie-szablonowość techniki wykonania i zdobienia charakteryzuje także egipskie strzelby, szable i sztylety z XVI1—XVI11 w.

Drugą grupę pod względem liczby stanowi oręż perski (irański). Uwagę zwraca kompletne uzbrojenie ochronne i poszczególne jego części. Komplety te, jak również podobne pod względem przeznaczenia typy uzbrojenia tureckiego i egipskiego, odznaczają się oryginalnością form zdobniczych. Na przykład hełmy mają odmienną, w porównaniu z innymi konstrukcję i rozmiary, a osłonę miękkich części tułowia wojownika stanowią cztery połączone ze sobą staloive płyty. Wyróżnia je sposób ornamentowania, w którym główną rolę odgrywają skomplikowane kompozycje, wykonane techniką tausii (damaskinażu) złotem i srebrem. Około 150 pozycji zbioru to tradycyjne irańskie szable znane pod nazwą „szam-szir". Wojsko irańskie używało ich powszechnie tul końca XVII do 1 połowy XIX w. Uwagę przyciągają i inne irańskie szable, pochodzące mniej więcej z tego okresu.

Liczną grupę irańskich kindżalów charakteryzuje duża różnorodność typów i wykwintne zdobnictwo. Prawie wszystkie cechuje bardzo wysoki poziom wykonania, zastosowanie tradycyjnego tworzywa i technik zdobniczych. Jeden z kindżalów tej serii jest wyjątkowo cenny ze względu na konstrukcję i zdobnictwo, polegające na wyszukanym sposobie łączenia stali z in-krustacją zlotem. Datowany na początek XVI w., kindżał ten, słusznie uważa się za prawdziwe arcydzieło perskich (irańskich) mistrzów. Podobnie wysoki poziom wykonania wyróżnia grupę broni ofensywnej, do której zaliczają się: buławy, buzdygany - szcściopióry, pieniacze, toporki. Ten rodzaj uzbrojenia z reguły łączył funkcje bojowe z paradnymi, będąc, jak i w wielu historycznych regionach Azji i Europy, symbolem żołnierskiej godności i elementem uzbrojenia.

Ważną część wschodniego działu zbioru Ermitażu stanowi broń indyjska, pochodząca z XVII i połowy XIX w. Należące do tego działu uzbrojenie ochronne typologicznie jest bardzo bliskie perskiemu (irańskiemu) z podobnego czasu; jednocześnie spotkać

26