adm6

tu być umieszczona z przodu na podium zbroja dziecięca, przeznaczona dla 10-, 12--letniego chłopca, dokładnie odtwarzająca konstrukcję i typologiczne właściwości zbroi dla „dorosłych" (Kat. 24). Znaczącą rolę w sposobie życia i bytu rycerstwa europejskiego odgrywała, jak wiadomo, wyrażająca się w wielu rytuałach tradycja. Pasowanie na rycerza pokazuje grupa składająca się z dwóch zbroi, po lewej stronie podium. Znajdująca się zaś w prawym rogu li-gura rycerza na koniu symbolizuje samą ideę rycerstwa minionych epok. Nietrudno zauważyć, że wspomniane zbroje mają zbliżone cechy stylowe. Powierzchnie dekorowane są rozchodzącymi się kutymi wyżłobieniami. Służyły one ozdobie, ale głównie ich zadanie związane było ze zwiększeniem wytrzymałości na uderzenia przeciwnika. Owe zbroje maksymilianowskie (Kat. 3, 4, 5, 6, 7, 8) jako pierwsze zaczęły być używane przez rycerstwo niemieckie w I ćwierć wieczu XVI stulecia, a nazwę swoją otrzymały od imienia Maksymiliana I Habsburga, cesarza w latach 1493-1519.

W miarę rozwoju i doskonalenia sposobów¹ zbrojenia do połowy XVI w. w Europie wykorzystywano nowe rodzaje pełnego rynsztunku (przykłady przedstawione zostały na podium). Wśród nich przeważają wyroby włoskich i niemieckich płatnerzy, co nie jest niczym dziwnym, zważywszy tradycje rozwoju tego rzemiosła w obu historycznych regionach kontynentu. Nietrudno zauważyć, że powtarzając główne cechy pełnego uzbrojenia (hełmy, kirysy, ochrony rąk i nóg) zbroje różnią się budową poszczególnych części i, co oczywiste, sposobem ozdabiania w stosowanych wówczas technikach i stylu (Kat. 10-23).

Ekspozycja na drugim podium, w głębi sali, poświęcona jest kolejnemu etapowi rozwoju uzbrojenia na historycznych terenach kontynentu. Pod wpływem pojawienia się kilku nowych odmian oręża ochronnego i rozwoju broni palnej, pełne rynsztunki będąc niegdyś niezawodnymi, zaczęły podlegać stopniowej modyfikacji w zakresie konstrukcji i funkcji. Groźna rycerska konnica powoli zaczęła tracić wiodącą pozycję w wojskowości Europy, do czego znów', w niemałym stopniu przyczynił się wzrost efektywności broni palnej. W tym samym czasie piechota, składająca się coraz częściej z wojsk zaciężnych - jezdnych lub pieszych (landsknechtów'), nie wymagała już pełnych zestawów wyposażenia obronnego. Piechota, aby osiągnąć większą możliwość manewrowania, początkowo rezygnowała z ochraniaczy na nogi, zasłaniając zbroją trzy czwarte lub połowę ciała (Kat. 29-37). Następnie stopniowo wychodziły z użycia hełmy zamknięte, naręczaki i tarcze. Zamiast tego stosowano lekkie w noszeniu kirysy i otwarte hełmy. Właśnie laką transformację wyposażenia obronnego przedstawiają eksponaty na drugim podium. Datowane są na 2 połowę XVI oraz na XVII w., a skala ich pochodzenia jest szersza aniżeli la, która obejmowała eksponaty pierwszego podium. Tutaj na przykład, oprócz obiektów niemieckich czy włoskich, prezentuje się kilka szwajcarskich (Kat. 34, 35, 36) i francuskich (Kat. 31, 37).

Utraciwszy, z przyczyn obiektywnych, swoją pierwotną funkcję, zbroje i pół zbroje zachowały się w całości łub tylko częściowo w zbiorach muzealnych i prywatnych. Takie właśnie obiekty będąc logiczną kontynuacją oraz uzupełnieniem typologicznej różnorodności ekspozycji, umieszczono z prawej strony sali, w niszach-gablotach. Ich wygląd zewnętrzny bardzo czytelnie świadczy o wielkiej uwadze z jaką tworzono oręż. Są przykładami o wysokiej jakości bojowej i dekoracyjnej. Wiele z tych dzieł zwraca szczególną uwagę wytwornością i perfekcyjną formą, wyszukanymi zdobieniami, słowem, wszyst kim tym, co wkładali w ich stworzenie utalentowani i doświadczeni mistrzowie i tleko-

36