BadaniaMarketKaczmarczyk1

Rysunek 2.3    .

Podstawowa klasyfikacja błędów w badaniach marketingowych

Błędy w badaniach marketingowych
i
Btędy doboru próby	Pozostałe błędy badania
—    Błędy wytypowania niewłaściwej populacji generalnej —    Błędy wytypowania niewłaściwego wykazu populacji badanej —    Błędy losowego doboru próby —    Błędy nielosowego doboru próby —    Błędy niewłaściwego stosowania próby	—    Błędy problemu badawczego —    Błędy pomiaru —    Błędy zbierania danych Błędy redukcji danych —    Błędy analizy i interpretacji danych —    Błędy prozcntacji i oceny wyników badania

i analizy danych itp. Wynik prawdziwy jest to zatem rezultat bardzo dobrze zaprojektowanego badania; wynik prawdziwy jest idealnym wynikiem określonego badania, które przeprowadzono w absolutnej zgodzie z uprzednio przyjętym projektem badania².

Często spotykamy publikowane lub nie publikowane, różniące się rezultaty badań na ten sam temat, otrzymane w tym samym czasie i w tym samym miejscu przez co najmniej dwie różne instytucje badawcze. Bez uprzedniego zapoznania się z projektami tych badań trudno jest ocenić, które wyniki są dokładniejsze, czyli bardziej prawdziwe. Sytuację laką ilustruje przykład 2.3, przedstawiający rezultaty dwóch z licznej serii przedwyborczych sondaży opinii publicznej, przeprowadzonych w Polsce w 1998 roku.

W najszerszym znaczeniu (także potocznym) błąd lub pomyłka zdarza się podczas wykonywania różnych czynności badawczych niezgodnie z przyjętym projektem badania, np. podczas zbierania danych, konstruowania kwestionariusza, interpretowania danych, prezentacji. W węższym znaczeniu błąd jest różnicą między osiągniętym rezultatem a wynikiem prawdziwym. Błąd len może być wynikiem zarówno konkretnej czynności, jak i całego procesu badania.

Wielu niedoświadczonych badaczy nie odróżnia błędów wynikających z wadliwego dobom próby od wszystkich pozostałych błędów. Dalej zostaną więc opisane wszystkie rodzaje błędów występujące w badaniach marketingowych w kolejności zgodnej z etapami badania. Większość z tych błędów zostanie dokładniej omówiona w odpowiednich rozdziałach książki.

Dokładne przygotowanie (zaprojektowanie) badania nazywane jest także w literaturze „przyjętym systemem pracy" (por. J. Kordos, Jakość tlonych statystycznych. PWE, Warszawa 1988, s. 20).

41