BadaniaMarketKaczmarczyk4

tegorie (źródło i metoda) są często stosowane zamiennie, co utrudnia zrozumienie procesu zbierania danych i ich wykorzystania.

W każdym procesie zbierania danych biorą udział nasze zmysły, ale w pomiarach wtórnych są one szczególnie intensywnie wykorzystywane, zwłaszcza zmysł wzroku. Nie mają tu na ogół zastosowania sztuczne instrumenty pomiarowe, które są używalne w pomiarach pierwotnych. W wyniku pomiaru wtórnego, przeprowadzonego określonymi metodami, otrzymuje się dane wtórne.

Istota pomiaru wtórnego polega na wyborze i ocenie dostępnych danych źródłowych. Nie można wybierać danych bez jednoczesnej ich oceny, zwłaszcza wówczas, gdy badacz ma do czynienia z wieloma źródłami wtórnymi. Wraz z dokonaniem ocen redukuje się dane oryginalne przez wybór tych. które są potrzebne.

Redukcja ta nie zawsze jest całkowita, zwłaszcza gdy dane zbiera się metodą kopiowania i mikrofilmowania. Większej redukcji można dokonać metodą notowania (przepisywania, streszczania). Przydają się tu więc wszystkie znane metody sprawności umysłowej, do których zalicza się m.in.:

•    wybór i sporządzanie bibliografii;

•    metody szybkiego czytania;

•    metody konspektowania;

•    metody zapamiętywania;

•    metody notowania dyskusji, wykładu, rozmowy (negocjacji);

•    umiejętność słuchania i obserwacji.

Jeżeli brak jest danych źródłowych lub są one dostępne częściowo, to stosuje się różne metody szukania źródeł wtórnych. Pierwszym sposobem jest zwrócenie się do osób, które zajmowały się podobnymi problemami. Drugi sposób — to wykorzystanie różnych indeksów i przewodników po źródłach informacji. Badacz, w celu uzyskania potrzebnych wskazówek, może się także zwrócić do agencji badawczych, firm doradczych lub agencji reklamowych zajmujących się badaniami marketingowymi, a także do zrzeszeń lub izb przemysłowo-handlowych.

4.3.2

Wiarygodność pomiaru wtórnego

W pomiarach pierwotnych trafność i rzetelność pomiaru odnosiła się do zastosowanych instrumentów pomiarowych. W pomiarach wtórnych natomiast wiarygodność odnosi się do danych, które są wynikiem innych pomiarów pierwotnych lub wtórnych. O wiarygodności wyników pomiaru wtórnego decydują następujące czynniki: dostępność, dokładność, aktualność, odpowiedniość (trafność) i porównywalność. Na stopień wiarygodności wpływa również zastosowana metoda pomiaru wtórnego.

Dostępność. Pierwszym warunkiem wiarygodności pomiaru wtórnego jest dostępność źródeł wtórnych. Najłatwiej dostępne są one we własnym przedsiębior-

164