CCF20080116028

abstrakcja (abslraclion) - element złożoności poznawczej; poziom abstrakcji jest mierzony stopniem, w jakim respondenci Kwestionariusza Kategorii Ról interpretują obserwowalne zachowanie jako zależne od cech wewnętrznych, motywacji i skłonności.

akcentowanie ipunduation) - w komunikacji mówionej: ton, nacisk i inne sygnały wskazujące, jak należy interpretować komunikat; także: sposób zaznaczania początku interakcji interpersonalnej.

aksjomat (axiom) - prawda przyjmowana za oczywistą i niewymagającą dodatkowych dowodów.

analiza tekstu (textual analysis) - metoda badawcza polegająca na opisywaniu i interpretowaniu cech dowolnego tekstu.

androginia (androgyny) - występowanie u jednostki zarówno silnych cech męskich, jak i silnych cech kobiecych.

asymilacja z głównym nurtem (mainslreaming) - w teorii kultywowania postaw: proces, w którym nałogowi telewidzowie rozwijają wspólne, konserwatywne społecznie poglądy pod wpływem nieustannej ekspozycji na takie same obrazy i etykietki.

badanie z wykorzystaniem ankiet (survey research) -metoda badawcza, w której wykorzystuje się ankiety i indywidualne wywiady do zbierania danych w formie samoopisu uczestników opowiadających, co myślą, czują i zamierzają zrobić.

bezwarunkowa pozytywna uwaga (unconditional positive regard) - postawa akceptacji wobec drugiego człowieka, która nie jest uzależniona od jego dokonań.

błąd asymilacji (assimilation) - zniekształcenie percep-cyjne polegające na wyolbrzymianiu różnic.

btąd kontrastu (contrast) - zniekształcenie poznawcze prowadzące do wyolbrzymiania różnic.

boskie określenie (godterm) -w dramatyzmie: stosowane przez mówcę określenie, wobec którego wszystkie inne pozytywne słowa pełnią rolę drugorzędną.

cybernetyka (cybernelics) - nauka o przetwarzaniu informacji, sprzężeniu zwrotnym i kontroli w systemach komunikacyjnych.

cykle (cycles) - w teorii systemów informacyjnych: podwójne interakcje, przydatne szczególnie w sytuacjach cechujących się wysokim poziomem niejednoznaczności.

cykl odkupienia winy (guill-redemption cycle) - w dramatyzmie: sposób ostatecznego oczyszczenia się z wszechobecnego, wszechobejmującego poczucia winy podczas publicznego dyskursu.

czynnik „aha” (aha tactor) - subiektywne kryterium oceniania zasadności danej koncepcji, stosowane, gdy idea ta współgra z osobistym doświadczeniem oceniającego.

dbanie o twarz (lacework) - w teorii negocjowania twarzy: odgrywanie specyficznych - werbalnych i niewerbalnych - komunikatów, które pomagają zachować lub odzyskać twarz, a także podtrzymać i usankcjonować poprawę twarzy.

deliberowanie (minding) - w symbolicznym interakcjo-nizmie: dialog wewnętrzny służący do testowania alternatywnych rozwiązań, ćwiczenia działań i przewidywania reakcji przed rozpoczęciem mówienia.

depenetracja (depenelralion) - w teorii penetracji społecznej: proces stopniowego wycofywania się z bliskości w związku.

determinizm (delerminism) - założenie, że zachowanie zależy od czynników genetycznych i/lub środowiskowych.

diaboliczne określenie (devil term) - w dramatyzmie: słowo, którym posługuje się mówca dla określenia wszystkiego, co jest postrzegane jako niewłaściwe, błędne czy złe,

dialekt rodzajowy (genderlecl) - określenie sugerujące, że męski i kobiecy styl komunikowania się najlepiej rozpatrywać jako dwa odrębne dialekty kulturowe, a nie jako lepszy I gorszy sposób mówienia.

dialektyka relacyjna (relational dialectics) - podejście do bliskich związków, które zwraca uwagę na nieuniknione, nieustanne napięcia, zmagania i sprzeczności; na przykład: dążenie do zespolenia i do odrębności.

dialog (dialogue) - u Bubera: synonim etycznej komunikacji; wzajemność w rozmowie prowadząca do transakcji, w której uczestnicy pomagają sobie nawzajem zyskać na człowieczeństwie.

dramatyczna pentada (dramalislic pentad) - w dramatyzmie: metoda analizowania, w jaki sposób mówca próbuje skłonić słuchaczy do zaakceptowania jego wersji rzeczywistości, wykorzystująca pięć podstawowych elementów ludzkiego dramatu: czyn, scenę, działającego, działanie i cel.

dramatyczna przemoc (dramatic violence) - w teorii kultywacji: przedstawianie aktów jawnej przemocy (wobec własnej osoby lub wobec innych) bądź scen, w których ktoś zmusza innych do postępowania wbrew ich woli, grożąc im zadaniem bólu, okaleczeniem albo śmiercią.

dualizm struktury (dualily ol structure) - w adaptacyjnej teorii strukturacji: zjawisko polegające na tym, że zasady i zasoby stanowią zarówno narzędzie, jak i wynik interakcji; wpływają na to, co się dzieje, a jednocześnie same od tego zależą.

duchowe dziecko (spirilual child) - metafora związku interpersonalnego; związek jest dzieckiem zrodzonym ze zbliżenia dwojga ludzi i wymaga ciągłego karmienia i opieki.

dwuznaczność (equivocalion) - forma oszustwa polegająca na uciekaniu się do ogólników, tak aby nie poruszyć zasadniczej kwestii.

dyskurs (discourse) - u Foucalta: zbiór twierdzeń określających sposób reprezentowania wiedzy na określony temat w danym momencie historycznym; dyskurs wytwarza i kształtuje wiedzę poprzez język.

dyskursywne zamknięcie (discursive closure) - w krytycznej teorii komunikacji: systematyczne zniekształcanie komunikacji, które służy osobom mającym władzę do tłumienia ewentualnych protestów.

dysocjacja (disassociation) - strategia polegająca na tym, że jednostka dystansuje się od tego, co sama zrobiła.

dysonans poznawczy (cognitiw dissonance) - uczucie przykrości wywołane rozdżwiękiem pomiędzy przekonaniami jednostki albo pomiędzy przekonaniem a działaniem; awersyjna motywacja do zmiany przekonania.

dystans władzy (power distance) - wskaźnik zmienności kulturowej określający, do jakiego stopnia podporządkowani członkowie społeczeństwa akceptują nierówny podział władzy.

elekt bumerangu (boomerang elect) - w teorii oceny społecznej: zjawisko polegające na tym, że akt perswazji przynosi skutek odwrotny od zamierzonego.

elekt śpiocha (sleeper ellect) - zjawisko polegające na tym, że wpływ wiarygodności źródła z czasem ulega rozproszeniu, często dlatego, że odbiorcy pamiętają komunikat, ale zapominają, skąd on pochodził.

eksperyment (experiment) - metoda badawcza polegająca na manipulowaniu zmienną niezależną, po to by ocenić jej wpływ na zmienną zależną, a dzięki temu ustalić związek przyczynowo-skutkowy.

ekspresyjna logika komponowania komunikatu

(expressive design logie) - w konstruktywizmie: milczące założenie, że język służy do otwartego i szczerego wyrażania myśli i uczuć.

empatyczne zrozumienie (empathic underslanding) -aktywny proces odkładania na bok osobistych poglądów i wkraczania bez uprzedzeń w świat drugiej osoby.

entymemat (enthymeme) - niekompletna wersja formalnego sylogizmu dedukcyjnego, w którym przemilcza się jakąś przesłankę zaakceptowaną już wcześniej przez słuchaczy albo pomija oczywisty wniosek.