CCF20081016020

osób badanych. Podmiotowe podejście do badanego najlepiej obrazujii wzajemne stosunki zachodzące pomiędzy osobą badaną a badaczem:

a)    Badany informowany jest o prawdziwym celu badania - badacz więc działa jawnie i informuje badanego o swoich intencjach,

b)    Badacz nie działa z pozycji „lepiej wiedzącego” lecz traktujr badanego jako kompetentnego współtwórcę wiedzy zdobywano podczas badania - uznaje się równość kompetencji badanego i badacza,

c)    Badany - jeśli tylko wyrazi chęć - w równym stopniu co badać/ wpływa na treść badania, może zmieniać jego kierunek - zakład się bowiem dialektyczność relacji badacz - badany.

Badany z „nadajnika” może przekształcić się we współtwórcy badacz z „odbiornika” i rejestratora, zmienia się co najmnin w świadka a nawet uczestnika badań¹,

d)    Badacz nie przychodzi do badanego z gotowym narzędziem bada nia, nie narzuca mu więc własnego języka, nie posługuje st kategoriami obcymi badanemu, stara się jak najwierniej uchwyci wizję problemu przedstawianą przez badanego, przyjmuje wobc niej postawę otwartą, dbając równocześnie o to aby minimalizowit własne tendencje redukcjonistyczne,

e)    Badanie traktowane jest jako dialektyczna, dwustronna relacjii której wyniku badacz nie jest w stanie przewidzieć,

f)    Badacz w pełni angażuje się w badanie, postuluje się nawi zawieszenie na czas badania wszelkiej teoretycznej czy metateon tycznej wiedzy, jaką posiada badacz, po to aby nie zakłócili (determinowała) przebiegu badania²,

g)    Badacz ma świadomość własnej subiektywności w odbiorze i on nie sytuacji badawczej, własnego wpływu na treść i przebili badania a także wpływu, jaki badanie wywiera na niego samego Nie stara się obiektywizować uzyskanej wiedzy, przyjmując ll takie obiektywizm jest niemożliwy,

h)    Badanie traktowane jako partnerska wymiana pomiędzy badaczrii i badanym niekiedy zmienia ich obydwu (obydwie strony) i badacz lim tego świadomość.

Uii/iic w tej relacji jest to, że przedmiotem staje się poznawana nu ii podmiotowe stanowiska zajmują dwie strony - badacz "luny, ale już nie przeciwstawni sobie wzajemnie.

h. /yk w badaniu jakościowym

¹ ■ 11 w badaniu nie chcemy sprawdzić „czy jest tak, jak przewidy wa-•i (hipoteza), lech chcemy dowiedzieć się „jak jest?” - nie ma by narzucania osobie badanej obcych jej kategorii pojęciowych, nie i i" >11 /.i-hy skłaniania osoby badanej do posługiwania się językiem i .lę/.yk używany w badaniach jakościowych jest językiem ¹ i un go lub wypadkową języków obydwu stron interakcji. Badacz i" •• Ir jinuje badania z gotową siatką pojęć, przy pomocy której chce 11 , ■ .u rzeczywistość. Badacz poznaje rzeczywistość językową badane-in|i' się ona jednym z elementów badania, li u Im /c posługujący się metodami jakościowymi dystansują się od l naukowej także za pomocą języka, celowo rezygnując z języka a i na rzecz języka potocznego, literackiego¹⁹. Takie postępowanie .lina po części chęć wiernego odtworzenia opisywanego zjawiska ,    • ' i ograniczoność języka nauki, posługującego się inną aparaturą

i a. nie zawsze umożliwiającą adekwatny opis badanej rzeczywi-

' I milrkst

Im i i ważniejszych cech badań jakościowych jest dążenie do ujmo-i,i I. ulanego zjawiska w jego szerokim kontekście, zarówno w wymia-

i I.....ukowym jak i społecznym. Niektórzy autorzy postulują nawet

holistyczne²¹. Nie sądzę aby holizm był kategorią najtrafniej n a sens badania jakościowego. Pretendowanie do całościowego |ii ■ unia badanej rzeczywistości wydaje mi się równie zuchwałe co

■    Inde/eiiie o prawdziwości uzyskiwanych wyników w badaniach iliiii i,i" vi li Opowiadam się za kategorią „kontekst” jako bardziej przy-

i, Mml, iii mogli być badania prowadzone nad klasa szkolną, por. A. Janowski, Uczeń w teatrze.. n)i *11

■    * u A u nowym wzorcom badań... op.cil.

. , |m,i|i| holizmu opowiada się zarówno A. Wyka, Ku nowym... op.cit., jak i H. Komorowska, ‘ ■'"■'"i" ui« / metody jakościowe w badaniach pedagogicznych, „Edukacja” 1989, nr 3.

1

O wzajemnych relacjach badacza i badanego szeroko pisze A. Wyka, Ku nowym wzorcom bmln

2

matecznych w Polsce. Cechy badań jakościowych w ostatnich latach, „Kultura i społeczeliHI *

DTwIstawinm