CCF20081215005

360

Józef Kozielecki

Rys. 114. Zestaw kart stosowanych przez A. Lewickiego w ekspery-mnecie dotyczącym przyswajania pojęć. (Według: A. Lewicki, 1968, T. IX, s. 84-86).

4

5    6

klipców. Po wyjaśnieniu, że karta i jest klipcem, eksponowano sukcesywnie pozostałe karty w porządku, w jakim podano je na rys. 114, a badany musiał powiedzieć, które z nich są klipcami, a które nie. Jego odpowiedzi ani nie potwierdzano, ani nie korygowano.

W drugiej fazie pod kartą 1 położono kartę 2 zawierającą „granatowy trójkąt z czarnym kwadratem”, informując badanych, że to nie jest klipiec. Następnie znów sukcesywnie pokazywano pozostałe karty, polecając badanemu aby odpowiedział, które z nich są klipcami. Odpowiedzi jego nie oceniano.

W fazie trzeciej usuwano kartę 2, a na jej miejsce umieszczono kartę 3 „granatowy prostokąt z czarnym trójkątem”, informując, że to nie jest klipiec, po czym znów proszono badanego o stwierdzenie, które z 12 sukcesywnie eksponowanych kart są klipcami. I w tym wypadku nie ustosunkowano się do odpowiedzi badanego.

W fazach następnych udzielano informacji o karcie 4, 5... itd. Eksperyment trwał tak długo aż badani nauczyli się bezbłędnie różnicować klipce od nieklipców. Ta oryginalna metoda, zwana przez A. Lewickiego „metodą stopniowych informacji”, pozwala śledzić, jak człowiek przyswaja sobie pojęcie pod wpływem sukcesywnych informacji.

Badania Lewickiego i obszerne badania J.S. Brunera, J. J. Goodnowi G.A. Austina (1956) rzucają światło na czynność kształtowania pojęć. Wynika z nich, że dużą rolę odgrywają w niej hipotezy, czyli przypuszczenia na temat treści pojęcia. Po otrzymaniu pierwszych informacji o desygnatach pojęcia, człowiek formułuje hipotezę o tym, jakie są cechy wspólne dla danej klasy przedmiotów. (Sformułowanie jej jest możliwe dzięki operacjom abstrakcji i uogólnienia). Wraz ze zdobywaniem następnych informacji