CCF20090225131

małe zbiorowości? W jaki sposób powinny się one ze sobą kontaktować? Jak łączą się one ze sobą w większe całości? Ile istnieje różnych biotypów miejskich? Czy liczba ich jest nieograniczona, czy też można ująć je w pewne kategorie? Jak można wykorzystać przestrzeń w celach terapeutycz-nych, by złagodzić społeczne napięcia i rozwiązać społeczne bolączki?

NIE MOŻNA WYRZEC SIĘ KULTURY

Mówiąc najkrócej, zawartość tej książki sprowadza się do twierdzenia, że bez względu na to, jakie podejmie się starania, nie sposób wyzbyć się swej własnej kultury, ponieważ jest ona zapisana w naszym systemie nerwowym i określa nasz sposób postrzegania świata. Większa część kultury pozostaje w ukryciu i poza zasięgiem świadomej kontroli, składając się na zasadniczą tkankę ludzkiej egzystencji. Jeśli zdarzy się, że małe fragmenty kultury dotrą do świadomości, nawet wówczas trudno je zmienić, i to nie dlatego, że postrzegane są wówczas indywidualnie, lecz dlatego że ludzie nie mogą działać ani wchodzić ze sobą w kontakt w jakikolwiek sensowny sposób inaczej niż za pośrednictwem kultury.

Człowiek i jego ekstensje składają się na system wzajem zależnych od siebie elementów. Jest bardzo grubym błędem widzieć sprawy tak, jakby człowiek był czymś zupełnie odrębnym od swego domu, miasta, techniki czy języka. Właśnie istnienie tej więzi między człowiekiem a jego ekstensjami każe nam zwrócić szczególną uwagę na to, jakie rodzaje ekstensji tworzymy, i to nie tylko ze względu na nas samych, lecz również ze względu na to, jak wpływają one na innych ludzi, do których mogą być źle dostosowane. Związek człowieka z jego ekstensjami jest kontynuacją i pewną szczególną formą związku organizmów w ogóle z ich środowiskiem. Gdy jednak jakiś organ czy proces podlega ekstensji, ewolucja przyspiesza się do tego stopnia, że owa ekstensja może zacząć nadawać jej bieg. Zjawiska takie spostrzec można w naszych miastach i w automatyce. Zwracał już na nie uwagę Norbert Wiener przewidując niebezpieczeństwa wynikające z zastosowań komputera, wyspecjalizowanej ekstensji części ludzkiego mózgu. Ponieważ ekstensje są zwykle bezwładne, a często i obojętne na otoczenie, muszą być wyposażone w mechanizm sprzężenia zwrotnego (badawczy), informujący nas

0    tym, co się dzieje. Jest to szczególnie ważne w sytuacji, gdy ekstensję stanowi wytwór formujący lub zastępujący naturalne środowisko człowieka. W tej chwili potrzebny jest nam wzmocniony mechanizm zwrotny w miastach

1    w kontaktach z grupami obcymi etnicznie.

Kryzys etniczny, kryzys miast i kryzys szkół są

ze sobą ściśle związane. Widziane z perspektywy całościowej okazują się różnymi aspektami znacznie większego kryzysu, okazują się konsekwencjami stworzenia przez człowieka nowego wymiaru jego życia — wymiaru kulturowego — ciągle jeszcze w swej znacznej części ukrytego przed naszymi oczami. Pozostaje mi więc tylko zadać pytanie: jak długo jeszcze może sobie człowiek pozwolić na świadome ignorowanie konstytuującego go wymiaru?