CCF20090303091

186 Uzupełnienie 2

poszukiwać w ośrodku mowy w lewej półkuli mózgu. Jak mnie Eccles niedawno poinformował²⁸, późniejsze eksperymenty Sperry’ego wspierają do pewnego stopnia tę hipotezę: prawą półkulę mózgową można uznać za półkulę bardzo inteligentnego zwierzęcia, podczas gdy tylko lewa półkula mózgowa wydaje się mieć charakter ludzki i jest siedliskiem ludzkiej samoświadomości.

Swoją hipotezę opieram na roli, którą przypisuję rozwojowi typowo ludzkiego języka.

Wszystkie języki zwierzęce - w istocie prawie wszystkie aspekty zachowań zwierzęcych - spełniają funkcję ekspresyjną (lub symptomatyczną) oraz komunikacyjną (sygnalizacyjną), na co wskazał Karl Biihler²⁹. Język ludzki ma jednak, obok tych dwóch funkcji, pewne inne charakterystyczne dla niego funkcje, które czynią go językiem w wyższym i ważniejszym sensie tego słowa. Biihler zwrócił uwagę na podstawową deskryptywną (opisową) funkcję języka, ja natofniast wskazałem później³⁰ na istnienie innych funkcji (takich jak preskryptywna, doradcza itd.), spośród których najważniejsza i typowo ludzka jest funkcja argumentacyjna. (Alf Ross zwrócił uwagę na to, że należałoby dodać wiele innych funkcji, na przykład funkcję rozkazodawczą, funkcję wyrażania próśb czy składania przyrzeczeń³¹.)

Nigdy nie sądziłem, aby którąkolwiek z tych funkcji dało się zredukować do którejkolwiek innej, a już najmniej prawdopodobna jest redukcja wyższych funkcji języka (opisowej i argumentacyjnej) do dwóch niższych (ekspresyjnej i komunikacyjnej). Na marginesie należy dodać, że te dwie ostatnie funkcje występują zawsze, co jest być może powodem, dla którego tak wielu filozofów myli je z własnościami typowymi dla języka ludzkiego.

Moją tezą jest, że wraz z wyższymi funkcjami języka pojawia się nowy świat: świat wytworów ludzkiego umysłu. Nazwałem go Światem 3. Powyżej, w Posłowiu do tego tomu,

²⁸    J. Eccles, Unoonscious Actions Emanating From the Humań Cerehrai Cortex, tekst niepublikowany, 1972.

²⁹    Karl Biihler, Sprachtheorie, 1934.

³⁰    Por. Conjectures and Refutations, rozdziały 4 i 12.

³¹    Alf Ross, The Raise and Fali of the Doctrine of Petformatives_y w: R. E. Olsen, A. M. Paul (eds.)_? Contemporary Philosophy iti Scandinavia_f 1972, ss. 197-212.

sprecyzowałem już mój sposób posługiwania się tym terminem - jak też i terminami Świat I i Świat 2. Mówiąc krótko, świat materii fizycznej, pól sił i tak dalej nazywam Światem 1; świat świadomości, a być może również podświadomego doświadczenia nazywam Światem 2, Światem 3 zaś oznaczam przede wszystkim świat mówionego (i pisanego lub drukowanego) języka, który służy do opowiadania historii, tworzenia mitów, teorii, problemów teoretycznych, wykrywania błędów i argumentów. (Świat wytworów artystycznych i instytucji społecznych można podciągnąć pod Świat 3 albo nadać im nazwy Świata 4 i Świata 5: jest to kwestia smaku i wygody.)

Wprowadziłem te terminy, aby podkreślić (ograniczoną) autonomię tych dziedzin. Większość materialistów - lub fizykalistów czy redukcjonistów - głosi, że spośród tych trzech światów naprawdę istnieje tylko Świat 1 i że z tego powodu ma on charakter autonomiczny. Świat 2 zastępują oni zachowaniem zewnętrznym, Świat 3 zaś zachowaniem werbalnym. (Jak wykazałem powyżej, jest to jeden z owych zbyt łatwych sposobów rozwiązywania problemu ciała i umysłu: polega on na odrzuceniu istnienia ludzkiego umysłu i ludzkiej świadomości jaźni - to znaczy tych rzeczy, które uważam za najbardziej niezwykłe i zdumiewające we Wszechświecie; innym, równie łatwym sposobem wyjścia jest immaterializm Berkeleya i Macha: to znaczy teza, że istnieją tylko doznania i że materia jest „konstruktem” zbudowanym z tych doznań.)

XIV

Gdy idzie o stosunek między ciałem lub mózgiem i umysłem, mamy cztery zasadnicze stanowiska:

(1)    Twierdzenie, że nie istnieje Świat 1 stanów fizycznych, to znaczy immaterializm wyznawany przez Berkeleya i Macha.

(2)    Twierdzenie, że nie istnieje Świat 2 stanów lub zdarzeń umysłowych; pogląd powszechny wśród niektórych materialistów, fizykalistów i filozoficznych behawiorystów lub filozofów uznających tożsamość mózgu i umysłu.

(3)    Akceptacja pełnego paralełizmu między stanami zmysłowymi i stanami mózgu; stanowisko to nazywa się „parale-