54

Ryc. 3. Powierzchnia wypukła lewej półkuli mózgu (wg S. Różyckiego Anatomia mózgowa i rdzenia kręgowego, 1957 s. 34).

mownych. Mowa jest ściśle związana ze zdolnością człowieka do percypowania otaczającego go świata.

Uszkodzenie pól gnostycznych lub połączeń istniejących między nimi objawia się agnozją, tzn. niemożnością identyfikowania odbieranych bodźców, co pociąga za sobą zaburzenia w rozpoznawaniu przedmiotów i zjawisk na skutek braku spostrzeżeń i wyobrażeń¹. Jeżeli agnozja odnosi się do bodźców odbieranych w procesie nadawania mowy lub jej odbioru, mamy do czynienia z agnozją somestetyczną oralną (zwaną też agnozją kinestetyczną) lub z agnozją słuchowo-werbalną. Wymienione agnozje prowadzą do powstawania zaburzeń mowy zwanych afazją i alalią. (lub dys-lalią). Różnica między tymi dwoma rodzajami zaburzeń mowy polega na tym, że afazja jest utratą przyswojonych sobie umiejętności mówienia i rozumienia mowy, podczas gdy alalia jest niemożnością wykształcenia tych umiejętności.

Poza polami projekcyjnymi i gnostycznymi rozróżnia się pola lub włókna kojarzeniowe (asocjacyjne)². Odgrywają one przypuszczalnie bardzo ważną rolę w scalaniu różnych bodźców, a więc w powstawaniu bardziej złożonych procesów

Ryc. 4. Pola cytoarchitcktoniczne (czyli okolice kory mózgowej różniące się budową komórkową) na wypukłej powierzchni mózgu (wg Brodmanna, na podstawie S. Różyckiego Anatomia mózgowia i rdzenia kręgowego, 1957, s. 183).    ^W

dodatkowy (ruchowy)

Ryc. 5. Obszary korowe mowy (wg W. Penfielda i L. Rc-bertsa, Speech and Brain Mechanisms, 1959 s. 201).

55

1

   Analogiczne zaburzenia w sferze ruchowej nazywane są apraksją.

2

   Według Łurii pola kojarzeniowe powstają na styku pól gnostycznych poszczególnych analizatorów; stanowią one strefy nakładania się korowych jąder analizatorów ; zgrupowane są w nich neurony „asocjacyjne**.