CCF20090610030

za pośrednictwem świętości człowiek był w stanic w ogóle pojmować

kosmos³⁷.

Można zatem powiedzieć, że religia odgrywa strategiczną rolę w ludzkim przedsięwzięciu budowania świata. To religia sięga najdalej w samo-eksternalizacji człowieka, w jego stapianiu rzeczywistości ze swymi własnymi znaczeniami i religia powoduje, że porządek ludzki jest rzutowany na całość bytu. Mówiąc inaczej, religia jest śmiałą próbą pojmowania całego uniwersum jako bytu po ludzku znaczącego.

’⁷ Por. M. Eliade, Sacrum, mil, historia, s. 83. „Świat daje się ująć jako świat, jako kosmos, o tyle, o ile objawia się jako świat święty".

2. Religia i podtrzymanie świata

Wszystkie społecznie tworzone światy są z natury nietrwałe. Podtrzymywane dzięki ludzkiemu działaniu, są one ciągle zagrożone przez ludzkie akty egoizmu i głupoty. Programy instytucji są sabotowane przez jednostki, których interesy są z nimi sprzeczne. Często jednostki po prostu zapominają o nich ałho najzwyczajniej w świecie nic są w stanie ich sobie przyswoić. Podstawowe procesy socjalizacji i kontroli społecznej, na tyle, na ile są skuteczne, służą zmniejszaniu tych zagrożeń. Socjalizacja usiłuje zapewnić ciągłość konsensusu odnoszącego się do najważniejszych cech społecznego świata. Społeczna kontrola usiłuje utrzymać indywidualny bądź grupowy opór w granicach tolerancji. Jest jeszcze jeden proces o wiodącym znaczeniu, który służy podtrzymaniu kołyszącego się gmachu porządku społecznego. Tym procesem jest legitymizacja¹.

Przez legitymizację rozumie się społecznie zobiektywizowaną „wiedzę”, służącą wyjaśnieniu i usprawiedliwieniu porządku społecznego. Stawiając sprawę inaczej, legitymizacja stanowi odpowiedź na wszelkie pytania o rację istnienia układów instytucjonalnych. W związku z tą definicją należałoby odnotować kilka spraw. Legitymizacje należą do dziedziny społecznych obiektywizacji, a więc tego, co uchodzi za „wiedzę” w danej zbiorowości. Oznacza to, iż mają one status obiektywności zgoła odmienny od zwykłych jednostkowych refleksji dotyczących przyczyn i skutków społecznych zdarzeń. Legitymizacje mogą mieć charakter zarówno poznawczy.

61

1

Termin „legitymizacja” pochodzi od Webera, chociaż użyto go tutaj w szerszym sensie.