ScannedImage 29

²³ Pośredmctvraii^więto^człowiek był w stanie w ogóle pojmować łożna ratecE^powTfedzteć. że reiigia odgrywa strategiczna role w ludz-

| Jdi^-Pr^sigwzięciuBndpwgfna^lwTąta. To religia sięga ń~ąi^fleLw^saincb--

*^^|^|^^l*^^^^^» ^w J^ego^stapianiu rzeczywistośoi'??; swymi włas-j nymi znaczenikrnH rlllgUpUwudujc, ze porządek ludzki jest rzutowany ua catośtbjtu. Mówiąc inaczej, reiigia jest śmiałą próbą pojmowania całego uniwersumja^bvtupoiIi^kurTnl~c7^rp_ffn

³⁷ Por. M. Eliade, Sacrum, mit, historia, s. 83. „Świat daje się ująć jako świat, jako kosmos, o tyle, o ile objawia się jako świat święty".

2. Religia i podtrzymanie świata

Wszystkie społecznie tworzone światy są z natury nietrwałe. Podtrzymywane dzięki ludzkiemu działaniu, są one ciągle zagrożone przez ludzkie akty egoizmu i głupoty. Programy instytucji są sabotowane przez jednostki, których interesy są z nimi sprzeczne. Często jednostki po prostu zapominają o fiich albo najzwyczajniej w świecie nie są w stanie ich sobie przyswoić. Podstawowe procesy socjalizacji i kontroli społecznej, na tyle, na ile są skuteczne, służą zmniejszaniu tych zagrożeń. Socjalizacja usiłuje zapewnić ciągłość konsensusu odnoszącego się do najważniejszych cech społecznego świata. Społeczna kontrola usiłuje utrzymać indywidualny bądź grupowy opór w granicach tolerancji. Jest jeszcze jeden proces o wiodącym znaczeniu, który służy podtrzymaniu kołyszącego się gmachu porządku społecznego. Tym procesem jest legitymizacja¹.

Przez legitymizację rozumie się społecznie zobiektywizowaną „wiedzę”, służącą wyjaśniennr i usprawiedliwieniu porządku społecznego. Sta-wiając sprawę inaczej, legitymizacja stanowi odpowiedź na wszelkie pytania o rację istnienia układów instytucjonalnych. W związku z tą definicją należałoby odnotować kilka spraw. Legitymizacje należą do dziedziny społecznych obiektywizacji, a więc tego, co uchodzi za „wiedzę” w danej zbiorowości. Oznacza to, iż mają one status obiektywności zgoła odmienny od zwykłych jednostkowych refleksji dotyczących przyczyn i skutków społecznych zdarzeń. Legitymizacje mogą mieć charakter zarówno poznawczy,

61

1

Termin „legitymizacja” pochodzi od Webera, chociaż użyto go tutaj w szerszym sensie.