skanuj0012

79

edukacji powinno być to, „(...) by wychowany przez szkołę człowiek był bardziej człowieczy”. Poglądy takie wyrażali już dawno, tacy wielcy pedagogowie, jak J.A. Komeński, J.H. Pestalozzi czy J. Dewey (każdy w swojej epoce), którzy - proponując kształtowanie człowieka pełnego - podkreślali, że powinno ono obejmować przyswojenie wszystkiego, co ludzkie.

Interesujące poglądy na temat roli współczesnej edukacji wyrażał Bogdan Suchodolski w swej ostatniej (nie opublikowanej za życia) książce pt. Edukacja permanentna. Rozdroża i nadzieje (2003). Uważał on, że współczesna edukacja nie może być oparta wyłącznie na koncepcji życia rozumianego jako środek do sukcesu, do urządzenia się w świecie zewnętrznym, ale przede wszystkim na życiu opartym na koncepcji istnienia^{1 2}. „Człowiek współczesny na ogół posiada względną wiedzę o tym, jak uczestniczyć w budowaniu cywilizacji, ale nie potrafi w niej żyć, a zwłaszcza nie wie jak żyć, aby być szczęśliwym”.³ Szczęście człowieka polega z kolei nie tylko na tym, „(...) by służyć cywilizacji i przyczyniać się do jej rozwoju, ale także i na tym, by umieć w niej żyć”⁴. Do takiego życia powinna przygotować współczesna edukacja, która ma charakter permanentny.

Przez edukację permanentną B. Suchodolski rozumiał nie tylko kształcenie uzupełniające i doskonalenie zawodowe, ale także przygotowanie do „(...) życia społecznego i kulturalnego, do społecznego współżycia, do podnoszenia jakości własnej egzystencji”⁵. Stanowiła ona dla niego rodzaj swoistego systemu integrującego działalność pedagogiczną na wszystkich etapach rozwoju człowieka: rodzina, przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła średnia i wyższa oraz praca zawodowa.

Współczesna edukacja — zdaniem B. Suchodolskiego — powinna być realizowana w dwóch wymiarach: jako kształcenie instrumentalne i kształcenie bezinteresowne.

Celem kształcenia instrumentalnego powinno być przygotowanie do zawodu, do pełnienia określonych ról społecznych, do osiągnięcia społecznego prestiżu, a niekiedy i władzy nad innymi ludźmi⁶. Natomiast kształcenie bezinteresowne nie powinno służyć niczemu innemu, jak tylko samemu sobie, to znaczy rozwojowi istoty ludzkiej⁷. Podkreśla jednocześnie, że „aktywność realizowana przez człowieka w sposób spontaniczny i całkowicie swobodny przynosi lepsze wyniki w zakresie zdobytych kompetencji niż działania kierowane wyłącznie zasadą umiejętności”⁸.

1

   W. Goriszowski, Współczesne dylematy wychowania, op. cit., s. 31.

2

   W. Suchodolski, Edukacja permanentna. Rozdroża i nadzieje, Towarzystwo Wolnej Wszechnicy Polskiej, Warszawa 2003, s. 31.

3

   Ibidem, s. 52.

4

   Ibidem.

5

   Ibidem, s. 121.

6

   Ibidem, s. 30.

7

   Ibidem, s. 34.

8

   Ibidem, s. 32.