CCF20091108015

większy u kobiet. Kobiety silnie zaangażowane w pracę zawodową (które spędzały w pracy wiele godzin i często myślały o pracy, robiąc coś innego) doświadczały silniejszego konfliktu pomiędzy pracą zawodową a życiem rodzinnym, niż kobiety mniej zaangażowane w pracę. Kobiety silnie zaangażowane w pracę przeżywały także silniejszy niepokój i poczucie winy związane ze sposobem radzenia sobie z obowiązkami rodzinnymi. Badacze stwierdzili, że kobietom „trudniej niż mężczyznom przychodzi zdobycie kontroli nad nie dającymi się pogodzić wymaganiami ról” (Duxbury & Higgins, 1991, s. 71). W późniejszych badaniach także potwierdzono związek pomiędzy silnym zaangażowaniem a trudnością godzenia obowiązków zawodowych i rodzinnych u kobiet i mężczyzn, zatrudnionych zarówno na kierowniczych, jak i szeregowych stanowiskach (Adams, King & King, 1996).

Badania przeprowadzone na psychologach (mężczyznach i kobietach) oraz kierownikach wyższego szczebla pokazały, że zdaniem kobiet raczej praca zawodowa utrudnia życie rodzinne aniżeli odwrotnie. Osoby badane nie odczuwały silnego konfliktu pomiędzy rolami zawodowymi i rodzinnymi; być może dlatego, że ich kariera (średnia wieku wynosiła 43 lata) była już dobrze ustabilizowana (Gutek, Searle & Klepa, 1991).

Inne badania sugerują, że konflikt pomiędzy pracą zawodową a życiem rodzinnym jest silniej odczuwany przez pracowników fizycznych i niewykwalifikowane kobiety; ma on również wpływać na nastroje i stany emocjonalne. Pracujące matki, których małe dzieci w ciągu dnia przebywały w przedszkolu, zaopatrzono w elektroniczne zegarki, które zaprogramowano w taki sposób, by emitowały sygnał 8 razy w losowo wybranym czasie pomiędzy godziną 8.00 i 22.00. Badanie trwało 8 dni. Proszono matki, by zapisywały w dzienniku, co robiły w momencie pojawienia się sygnału. Zapisywane aktywności podzielono na związane z pracą, związane z rodziną lub też towarzyskie. Jeśli kobieta zajmowała się więcej niż jedną czynnością w momencie nadawania sygnału, uznawano tę sytuację za dowód krzyżowania się ról. Krzyżowanie się ról wiązało się ze zmianą nastroju w ciągu dnia (co oceniano za pomocą kwestionariusza), a ponadto uznano je za czynnik stresujący, który wywiera negatywny wpływ na nastrój, stan emocjonalny oraz satysfakcję z wykonywanego zadania (Williams, Suls, Alliger, Leamer & Wan, 1991).

Tę samą metodę - z wykorzystaniem zegarków nadających sygnał dźwiękowy - wykorzystano w badaniu 41 pracujących rodziców (matek i ojców). Podobnie jak w poprzednich badaniach, krzyżowanie się ról wiązało się z poczuciem dyskomfortu. Wyniki potwierdziły również znaczenie kontroli w radzeniu sobie ze stresem. Poczucie sprawowania wysokiej kontroli wiązało się z pozytywnym nastrojem; niska kontrola była związana z poczuciem zmęczenia i niezadowolenia.

Wyniki ponadto pokazały, że nieprzyjemne nastroje przebiegały w obu kierunkach: od pracy do życia rodzinnego i od życia rodzinnego do pracy. Chociaż ten efekt przenoszenia nastrojów występował zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, u kobiet był znacznie silniejszy. Osoba przeżywająca kłopoty w pracy pozwalała wpływać tej sytuacji na swe życie rodzinne i vice versa. Ale już pozytywne nastroje nie były przenoszone z jednej sytuacji na drugą. Osoba szczęśliwa w domu niekoniecznie przeniesie to szczęście do pracy.

436