CCF20091116001 (2)

Podstawowe Czynniki Zagrożeń w Środowisku Pracy

płucnych, powodując choroby zakaźne (np. gorączka Q. omitoza. łegioneloza), alergiczne (astma, alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych) lub immunotok-syczne (syndrom toksyczny wywołany pyłem organicznym).

Czynniki biologiczne przenoszone drogą powietrzną mogą wniknąć do ustroju ludzkiego również przez spojówki (np. wirus wywołujący chorobę Newcastle), przez nabłonek jamy nosowo-gardłowej (np. alergizujące pyłki kwiatowe wywołujące polinozę) i przez skórę. Wynikiem kontaktu z niektórymi czynnikami przez powietrze (np. pewnymi pyłami roślinnymi, roztoczami przechowalniany-mi) może być zespół objawów alergicznych ze strony płuc (astma), nosa (katar) i skóry (wysypka) [J. Dutkiewicz, L. Jabłoński. 1989].

Szkodliwe czynniki biologiczne mogą się również rozprzestrzeniać drogą wodną, przez glebę, przez zakażone przedmioty (np. strzykawki i instrumenty w zakładach służby zdrowia), przez zakażone zwierzęta (w tym krwiopijne owady i pajęczaki), a także przez produkty pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. W tych przypadkach najczęściej wnikają one do organizmu ludzkiego przez naskórek kończyn w wyniku kontaktu bezpośredniego. Takim mechanizmem przenoszenia charakteryzują się np. niektóre choroby zakaźne wywołane przez bakterie (leptospirozy, bruceloza, różyca), grzybice skórne i choroby pasożytnicze (schistosomatoza, ankyiostomatoza). Przez skórę dostaje się do ustroju ludzkiego także wiele toksyn i alergenów roślinnych i zwierzęcych, powodujących miejscową reakcję zapalną skóry (np. dermatitis phytogenes w wyniku kontaktu z niektórymi roślinami), a czasem niebezpieczną reakcję ogólną.

Najmniejsze znaczenie epidemiologiczne ma droga pokarmowa, a choroby zawodowe wywołane przez czynniki biologiczne dostające się do organizmu tą drogą należy traktować jako zjawiska o charakterze wyjątkowwm.

Choroby odzwierzęce pochodzenia zawodowego (zwłaszcza leptospirozy, wąglik, schistosomatoza) są obecnie najczęstsze w strefie klimatu ciepłego, zwłaszcza w krajach niezamożnych.

Najwięcej schorzeń pochodzenia zawodowego wywoływanych obecnie w Europie i Ameryce Północnej przez czynniki biologiczne przypada na choroby układu oddechowego będące skutkiem wdychiwania pyłów' organicznych zawierających alergeny i toksyny pochodzenia drobnoustrojowego, roślinnego i zwierzęcego.

Czynniki biologiczne mogą mieć działanie zakaźne, alergizujące, toksyczne, drażniące i rakotwórcze. Do najczęstszych chorób zawodowych wywoływanych przez te czynniki ńależą:

- choroby alergiczne i immunotoksyczne płuc

- choroby alergiczne i immunotoksyczne górnych dróg oddechowych

- choroby skór}-’ o podłożu alergicznym lub toksycznym

- zapalenie spojówek o podłożu alergicznym lub toksycznym

- choroby zakaźne i inwazyjne o różnym przebiegu

- nowotwory górnych dróg oddechowych (np. gruczolakorak nosa wywołany pyłem drzewnym).

Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych (Aheolitis allergica) jest przeważnie wywoływane przez alergeny drobnoustrojowe wwstępujące w pyłach organicznych. Choroba obejmuje wiele podjednostek o różnych czynnikach etiologicznych, ale o bardzo zbliżonym obrazie klinicznym (np. płuco rolnika, płuco młócącego, choroba słodowników, płuco hodowcy ptaków).