CCF20091116002 (2)

Czynniki biologiczne

Astma oskrzelowa pochodzenia zawodowego jest najczęściej uwarunkowana występowaniem predyspozycji osobniczej (atopii), manifestującej się zwiększonym wytwarzaniem swoistych przeciwciał homocytotropowych (reagin) z klasy IgE. W przypadku astmy przeciwciała te reagują z wdychiwanym antygenem. Przyczyną astmy wywołanej przez zawodowy kontakt z pyłami organicznymi są najczęściej alergeny o dużych cząsteczkach pochodzące z roślin, grzybów pleśniowych, roztoczy, owadów¹ i ssaków (H.S. Novey i inni, 1989).

Syndrom toksyczny wywołany pyłem organicznym jest znany w piśmiennictwie jako ODTS (Organie Dust Toxic Syndrome), a także jako „gorączka inhalacyjna" (inhalation fever). Choroba ta polega na nieswoistej stymulacji układu odpornościowego przez szczególnie aktywne substancje (np. endotoksy-ny bakteryjne), z którymi organizm nie musi mieć wcześniejszego kontaktu. Gorączka inhalacyjna występuje głównie u ludzi młodych, poniżej 30 roku życia. W świetle znanych faktów objawy ODTS są wywoływane przez kontakt z występującą w dużym stężeniu endotoksyną bakteryjną oraz substancjami wytwarzanymi przez grzyby pleśniowe, obecne podczas wykonywania niektórych prac rolnych połączonych z dużym zapyleniem.

12.2. Charakterystyka czynników biologicznych w układzie systematycznym

122.1. Wirusy

Wśród wirusów wywołujących choroby zawodowe można wyróżnić dwie grupy. Do pierwszej należą wirusy pochodzenia ludzkiego stanowiące zagrożenie dla personelu służby zdrowia i opieki społecznej, a także - w mniejszym stopniu -dla nauczycieli i wychowawców, do drugiej - wirusy odzwierzęce zagrażające głównie hodowcom, personelowi weterynaryjnemu i leśnikom.

Niewątpliwie większe zagrożenie epidemiologiczne stwarzają wirusy pochodzenia ludzkiego, a szczególnie wirusy zapalenia wątroby typu B i typu C. Są one najczęściej przenoszone przez krew oraz przez surowicę i inne płyny ustrojowe. Ich duża odporność na czynniki fizyczne i chemiczne sprawia, że często stanowią przyczynę zakażeń u personelu medycznego, zwłaszcza pracowników laboratoriów, stacji krwiodawstwa oraz oddziałów zakaźnych i hemodializ. Według oficjalnych statystyk w Polsce wirusowe zapalenie wątroby (żółtaczka zakaźna) od lat zajmuje pierwsze miejsce pod względem liczby przypadków (ponad 1000 rocznie) na liście zawodowych chorób wywołanych przez czynniki biologiczne.

W podobny sposób (przez krew) jest przenoszony wirus HTV (Humań Immu-nodeficiency Virus) wywołujący chorobę AIDS (Acąuired lmmune Deficiency Syndrome). W zestawieniu ze śmiertelnym niebezpieczeństwem, jakie ten wirus niesie, pomyślną okolicznością jest jego duża wrażliwość na czynniki fizyczne i chemiczne (w przeciwieństwie do wirusów zapalenia wątroby), co sprawia, że w środowisku zewnętrznym ginie on bardzo szybko. Niemniej jednak przy pracy z krwią ludzką należy stosować daleko posunięte środki ostrożności (A. Jabłoń-ska-Chmielewska, L. Jabłoński, 1990).