CCF20091123013

nie trzeba opracowywać na piśmie - można je przekazywać ustnie; natomiast takie rzeczy, jak np. podpis ankietera, wpisanie daty wywiadu itp.,

/

powinny być dla osób biorących udział w badaniach tak oczywiste, iż nie trzeba zostawiać na nie 'specjalnego miejsca. Z doświadczeń wynika jednak, że wszystkie instrukcje, polecenia dla ankieterów itd. powinny być przekazywane pisemnie a dokładne dopracowanie całego narzędzia, zwłaszcza kwestionariusza, pod Względem formalno-technicznym - jest konieczne. Jeśli by bowiem polegać na ustnej instrukcji czy też przekonaniu, że każdy ankieter jest doskonale wyszkolony i sam się domyśli, jakie jest życzenie badacza odnośnie rozumienia poszczególnych pytań,

i

sposobu ich zadawania itd. - wówczas ąiożna się spodziewać materiałów nie przynoszących poszukiwanych informacji albo też te uzyskane informacje będą nieprawdziwe.

''

W rozdziale tym będą kolejno omawiane poszczególne wymienione wyżej sldadniki narzędzia badawczego. Szczególna uwaga zostanie zwrócona na te jego najczęściej występujące braki bądź wady, które - jak to wynika z doświadczeń,konsultacji .metodologicznych i z pilotaży • w największym stopniu przyczyniają się do tego, iż otrzymywane odpowiedzi są nieistotne 1 ni etrafne. W niektórych przypadkach, będą podawane przykłady takiego rozwiązywania zagadnień, które powinno zapobiec niepożądanym rezultatom ewentualnie oszacować szkody. Nie można jednak w tej publikacji przedstawić gotowych recept na układanie dobrych pytah właściwych instrukcji dla ankieterów itp. Ze względu na specyfikę badań socjologicznych prowadzonych przy pomocy wywiadu kwestionariuszowego nie w każdej sytuacji badawczej można bowiem stosować wszystkie podane niżej wzory. Zależy to bowiem przede wszystkim od tego Jak badacz Jtor-nauluje^ jwoje^pytanla problemowe i jakie są poszukiwane przez niego^ informacje. T^m nie mniej potrzeba uzyskania informacji zestandaryzo-wanych i naukowo wartościowych jest tak duża, że istnieje konieczność podporządkowania się przynajmniej niektórym z podanych dalej reguł, zwłaszcza dotyczącym spraw formalno-porządkowych. Zaniedbanie ich, jak już o tym pisaliśmy i o czym będzie jeszcze w dalszej części pracy, prowadzi

bowiem do obniżenia wartości otrzymywanych informacji .

2. Struktura kwestionariusza wywiadu

2.1.- Układ i szata graficzna kwestionariusza

aa s3 *ssss*s5s5ssssxsrsss5sss:s5s3ssss:rsss

Układ_ i_ Jcolejność_ ££tah.__Pp<lzi^_na__czgści._Sgrawa _nad;awania_ i^^wj:j^u_l™ęstionariuszowi_i jego częściom.

Kwestionariusz do wywiadu - jak o tym wiadomo każdemu socjologowi - składa się z kilku części. Niektórzy autorzy podręczników metod i technik badawczych mówią o części ewidencyjnej kwestionariusza przeznaczonej do wypełnienia przez organizatorów badań i ankietera, wprowadzeniu do wywiadu. jttóre czasami bywa wydrukowane w kwestionariuszu, zaśidniczej części zawierającej pytania kwestionariuszowe oraz znajdującej się zwykle na końcu - tzw. metryczce /pytania o dane osobowe respondenta/    [43j,[67]j7 3][84l[85],lł Oli i inne . W niniejszym opracowaniu wpro

wadzenie do wywiadu oraz część ewidencyjno-porządkową zaliczamy do materiałów pomocniczych.

Czasami pytania metryczkowe nie znajdują się na końcu kwestionariusza, tylko przeplatają się z pytaniami dotyczącymi bezpośrednio tematyki danych badań. Wydaje się to być dobrym rozwiązaniem, zwłasz-czą w przypadku kiedy część metryczkowa jest bardzo szczegółowa i rozbudowana tak np. jak zaproponowana w IFiS PAN tzw. metryczka obligatoryjna [80]. Zadawanie szczegółowych pytań metryczkowych wszystkich

Warto w tym miejsću jeszcze raz przypomnieć, że publikacja ta poświęcona jest wyłącznie technice standardowego wywiadu kwestionariuszowego, zatem uwagi i wskazówki zawarte w rozdziale III nie będą przydatne ani przy stosowaniu techniki np. wywiadów wolnych, ani też ankiety. Tak np. przygotowując wywiad wolny nie opracowuje się pytań kwestionariuszowych, w związku z czym instrukcja dla ankieterów jest zupełnie inna niż w przypadku wywiadu standardowego. Stosowanie techniki ankiety, gdzie badacz zwraca się do respondenta bez pośrednictwa ankieterów, w ogóle nie wymaga instrukcji dla tych ostatnich, natomiast - w zależności zresztą od rodzaju ankiety /pocztowa, audytoryjna, rozdawana lub inna/ inaczej niż w przypadku wywiadu muszą być opracowane pytania, wprowadzenie, inne winny być rozwiązania graficzne itp. Q>7] .