CCF20100823000

260434

Redakcja Biblioteki Narodowej JAN BŁOŃSKI i MIECZYSŁAW KLIMOWICZ

1050039005

Redaktor tomu: Jadwiga Pisowiczowa Redaktor techniczny: Krystyna Oliwa © Copyright by Zakład Narodowy im. Ossolińskich — Wydawnictwo Wrocław IWI

Printed in Po land

ISSN 0208-4104 ISBN 83-04-03707-6

Zakład Narodowy im. Ossolińskich — Wydawnictwo, Wrocław Oddział w Krakowie 1991

Objętość t. I ark. wyd. 34,70; ark. druk. 22,00 (x32); ark. form. Al 29,26 Zam. 7837a/90

Rzeszowskie Zakłady Graficzne

BIBĘ. WSP.

IW JL K. JlLdCL-. ^. 0 NQ

WSTĘP

I. W KRĘGU LITERACKIEJ TRADYCJI

Chłop zagościł w naszej literaturze już u zarania jej istnienia. W ciągu wieków zmieniały się prądy literackie i mody, kierunki i poetyki, niezmiennie jednak wracał na karty dzieł literackich len, który żywi! kraj, a często i bronił jego granic. W literaturze staropolskiej był chłop przede wszystkim elementem wiejskiego pejzażu, cenionym przez większość autorów na równi bodaj / pańskim inwentarzem. O jego los upominali się nieliczni, iii.In.: Jan z Ludziska, ks. Piotr Skarga, Krzysztof Opaliński. Pod koniec XVIII w. z gorącą jego obroną wystąpił ks. Stanisław Staszic, autor Przestróg dla Polski. W tym samym czasie urodę chłopskiego świata starał się ukazać Wojciech Bogusławski w głośnej po dziś operze komicznej pt. Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale. Trzeba wszakże stwierdzić, że dopiero w XIX w. pisarze i poeci zwrócili baczniejszą uwagę na chłopską wieś. Przyczynili się do tego przede wszystkim słowiano-znawcy i etnografowie, jak Wawrzyniec Surowiecki czy Zorian Dołęga Chodakowski, zwolennicy koncepcji dwoistości polskiej kultury. Drugi z wymienionych, Dołęga Chodakowski, w sławnej rozprawce z r. 1818 O Slawiańszczyźnie przed chrześcijaństwem starał się przekonać czytelników, że obok kultury miej-sko-szlacheckiej, która wywodzić się miała z kręgu cywilizacji zachodniochrześcijańskiej, w Polsce rozwija się odrębna kultura ludowa, która korzeniami swymi sięga bogatej niegdyś kultury Prasłowian mieszkających na tych terenach. Polscy chłopi są,