CCF20101219065

ZAKOŃCZENIE

Pojawienie się falangi greckiej na polach bitew w VII w. p.n.e. nierozerwalnie łączy się z ukształtowaniem wyposażenia ciężkozbrojnego piechura zwanego hoplitą. Nic jednak nie wskazuje na to, aby zestaw jego uzbrojenia w dojrzałej formie wykształcił się już w tamtym okresie, w drodze swoistej rewolucji. Bardziej prawdopodobne jest, że rewolucyjna była taktyka walki, zaś narzędzia do jej prowadzenia najpierw dobrano, potem twórczo przekształcono otrzymując panoplium. W jego skład wchodziło uzbrój enie ochronne w po -staci: tarczy, pancerza, hełmu i nagolennic oraz zaczepne, złożone z włóczni i miecza. Jakiekolwiek dodatkowe elementy wyposażenia należy traktować jako niestandardowe, a więc nie będące przedmiotem zainteresowania autora. Ramy czasowe zjawiska historycznego zwanego hoplitą to z jednej strony koniec VIII i początek VII w. p.n.e., z drugiej natomiast przełom V i IV w. p.n.e., czyli reforma zainicjowana przez Ifikratesa. Przekształcała ona hoplitę w lekkozbrojnego czy co najwyżej średniozbrojnego wojownika, w żadnym razie nie spełniającego kryterium, jakim jest ciężka zbroja czyli hopla. Co istotne, wbrew przyjętej teorii, wyraźnie widać ciągłość rozwojową uzbrojenia od czasów mykeńskich po epokę klasyczną. Najlepszym dowodem na poparcie tej tezy jest fakt użytkowania wszystkich elementów panoplium przez Mykeńczyków, a nawet niezmienność wzorów konstrukcyjnych mimo przejścia od epoki brązu do epoki żelaza. Biorąc pod uwagę niezwykłą mobilność Greków, zasięg kolonizacji i inwencję twórczą, obserwujemy ogromny wpływ greckich wzorców uzbrojenia na ludy sąsiadujące. Trudność natomiast sprawia uchwycenie obcych wpływów znajdujących odbicie w greckim ekwipunku. Nie sposób sobie jednak wyobrazić, że kontakt z Egipcjanami, Asyryjczykami czy Babi-lończykami (Chaldejczykami) nie wpłynął zasadniczo na zwyczaje militarne i technikę walki oraz oręż. Wiele wskazuje na to, że poszczególne elementy rynsztunku modyfikowano pod wpływem doświadczeń tych ludów.

W pierwszej kolejności odwzorowano tarczę jako podstawowy rodzaj uzbrojenia ochronnego o charakterze zespołowym. Zaopatrzenie jej w podwójny chwyt, czyli poipax i antilabe umożliwiło rozłożenie ciężaru wzdłuż ramienia, a tym samym pozwoliło na utworzenie muru tarcz przed szykiem linearnym. Pomysł wykorzystania poipaxu w formie metalowej obejmy był bez wątpienia grecki, aczkolwiek ideę podwójnego chwytu przypisać należy Ludom Morza. Grecy też zapewne ukształtowali tarczę tak, by była funkcjonalna, a przy tym dawała maksymalną ochronę, czyli była wypukła i jednocześnie płaska, podobna do szkiełka klasycznego zegarka. W tej postaci z licem pokrytym cienką blachą brązową przetrwała okres klasyczny, nie podlegając widocznym zmianom.

69