CCF20110308005

Wprowadzenie

-    bezpieczeństwo narodowe + bezpieczeństwo między- i ponadnarodowe?

lub:

-    bezpieczeństwo militarne + bezpieczeństwo pozamilitarne?

lub:

-    bezpieczeństwo pokojowe + bezpieczeństwo kryzysowe + bezpieczeństwo wojenne?

lub:

-    bezpieczeństwo bytu + bezpieczeństwo rozwoju?

lub:

bezpieczeństwo ekonomiczne + bezpieczeństwo energetyczne + bezpieczeństwo społeczne + bezpieczeństwo polityczne itd. - według dziedzin funkcjonowania podmiotów lub według zagrożeń?

albo, w kontekście jeszcze innych kryteriów:

-    ochrona bezpieczeństwa + obrona bezpieczeństwa + kształtowanie bezpieczeństwa - według celu lub charakteru działań własnych?

czy też:

-    bezpieczeństwo ludzi + bezpieczeństwo środowiska + bezpieczeństwo dóbr kultury + bezpieczeństwo pracy itd. - według przedmiotu bezpieczeństwa?

Możliwości wprowadzenia innego niż zastosowany przez resort zestawu kierunków studiów można mnożyć. Zauważmy przy tym, że każdy z przedstawionych powyżej zestawów opiera się na jednym, wyraźnie określonym kryterium wyróżnienia. Pozwala dzięki temu na uzyskanie koniecznej rozłączności, spójności, zupełności oraz komplcmentamości podziału zbioru.

Czy można to samo powiedzieć o wprowadzonym do praktyki studiów, aktualnie funkcjonującym zestawie kierunków związanych z bezpieczeństwem? Można zapytać: elementem jakiego zbioru jest inżynieria bezpieczeństwa i z użyciem jakiego kryterium wyróżniona została jako kierunek studiów? Czy inżynieria bezpieczeństwa jest produktem tego samego podziału, który pozwolił wyróżnić bezpieczeństwo narodowe oraz bezpieczeństwo wewnętrzne? Czy też aktualny zestaw stanowi dowolny, subiektywny, wycinkowy wybór produktów różnych klasyfikacji, w których obok inżynierii można byłoby wyróżnić np. teorię bezpieczeństwa lub sztukę bezpieczeństwa, ale też inne produkty, pochodne od kryteriów przedmiotowych (bezpieczeństwo narodowe, międzynarodowe, państwa, organizacji, grupy itd.) oraz obszarowych (bezpieczeństwo wewnętrzne, zewnętrzne)?

Elementem jakiego zbioru jest bezpieczeństwo wewnętrzne i z użyciem jakiego kryterium je wyróżniono? Czy bezpieczeństwo wewnętrzne jest produktem tego samego podziału, który pozwolił wyróżnić bezpieczeństwo narodowe oraz inżynierię bezpieczeństwa? Czy też aktualny zestaw stanowi dowolny, subiektywny, wycinkowy wybór produktów różnych klasyfikacji?

Tę samą parę pytań można powtórzyć w stosunku do trzeciego z aktualnych kierunków studiów - bezpieczeństwa narodowego.

Pytając o strukturę zbioru „kierunki studiów”, pytamy w rzeczywistości o obszar i strukturę bezpieczeństwa. Trudności organizatorów dydaktyki są pochodną stanu teorii naukowej. Zgodność struktur dydaktyki i praktyki nie jest oczywiście warunkiem koniecznym, ale co najmniej wskazanym, pożądanym, ułatwiającym działania podmiotu (państwa) w systemie triady „nauka - praktyka - dydaktyka”.

Trzeba też postawić pytania ogólniejsze i nadrzędne w stosunku do aktualnie funkcjonującego zestawu kierunków studiów związanych z bezpieczeństwem, pytania o znaczeniu ogólnonarodowym, państwowym:

-    czy (w skali państwa) kształcimy w sumie we wszystkich koniecznych, potrzebnych, użytecznych społecznie obszarach bezpieczeństwa, czy przygotowujemy kadry dla wszelkich domen bezpieczeństwa? Czy nic jest konieczne uzupełnienie np. bezpieczeństwa wewnętrznego także zewnętrznym, narodowego - międzynarodowym? Albo inżynierii bezpieczeństwa - nauką, sztuką oraz dydaktyką bezpieczeństwa? A może bardziej użyteczne byłoby wprowadzenie problematyki bezpieczeństwa np. powszechnego lub społecznego? A może bezpieczeństwa ludzi i środowiska?

-    czy te akurat kierunki kształcenia są (i będą) najbardziej użyteczne społecznic, narodowo i cywilizacyjnie w kontekście prognoz rozwoju świata, ewolucji (i rewolucji) środowiska bezpieczeństwa, wyzwań, szans i zagrożeń przyszłości, do której przygotowujemy studentów? Może powinniśmy kształcić na kierunkach bezpieczeństwa ekologicznego, a może bezpieczeństwa wobec terroryzmu albo głodu, nędzy⁸? A może najważniejsze, najbardziej potrzebne jest lub będzie bezpieczeństwo gatunku ludzkiego i biosfery⁹? Może właśnie kryteria kluczowych problemów przyszłego bezpieczeństwa¹⁰ powinny być podstawą struk-turalizacji zarówno dydaktyki, jak i nauki oraz praktyki?

-    czy punktem wyjścia do strukturalizacji nic powinny być specyficzne, różne zdolności, umiejętności absolwentów - menedżerów bezpieczeństwa, konieczne dla realizacji radykalnie różnych form działania: reagowania, odpowiadania na wyzwania oraz - kształtowania bezpieczeństwa, w działaniach o charakterze ochronnym, obronnym lub kreatywnym, wymagających istotnie różnych wiedzy, umiejętności, predyspozycji? A może jeszcze lepszym rozwiązaniem

" Zob. prognozy i wnioski przedstawione w raporcie Humań Security Center, Humań Security Report 2005. War and Peace in the 2Ist Ccntury, Oxford Univcrsity Press 2005. „I1 września w Nowym Jorku zginęło 3 tys. osób, ale kilkakrotnie więcej tysięcy każdego dnia umiera z głodu. Walką z terroryzmem nic da się przeciągnąć serc i umysłów na naszą stronę" - konstatuje profesor London School of P.conomics.

⁹    „Naszą uwagę pochłania obecnie terroryzm, ale na dłuższą metę zmiany klimatyczne będą większym problemem dla społeczności międzynarodowej. Terroryzm będzie się pojawiał i znikał, jak to bywało w przeszłości i jest oczywiście bardzo poważnym problemem. Ale zmiany klimatu doprowadzą do fundamentalnych przemian, jeśli chodzi o egzystencję gatunku ludzkiego na naszej planecie - twierdzi minister ochrony środowiska Kanady, Anderson.

¹⁰    Problemy te Koffi Annan określa w sposób radykalnie odległy od podziałów na bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne, narodowe i międzynarodowe: „Wolność od biedy, wolność od strachu, zrównoważona przyszłość!" - z raportu Sekretarza Generalnego ONZ We the Peop/es. Zob. szerszą interpretację problemu m.in. w pracach A. Rotfclda oraz C. Rutkowskiego. Sieć bezpieczeństwa. Domeny, relacje, dylematy i szanse, WSZiP. Warszawa 2009.