Foto0717

d/ bezpieczeństwo narodowe d bezpieczeństwo międzynarodowe B Wymian' bezpieczeństwa według kryterium przedmiotowego a/ bezpieczeństwo ekologiczne i zdrowotne, b/ bezpieczeństwo ekonomiczne (gospodarcze), a w nim np.: bezpieczeństwo surowcowe, bezpieczeństwo energetyczne, inne,

d bezpieczeństwo polityczne, d/ bezpieczeństwo publiczne, d bezpieczeństwo militarne, f/ inne wymiary bezpieczeństwa, bezpieczeństwo informacyjne, bezpieczeństwo społeczne, inne.

C/ Wymiaiy bezpieczeństwa według kryterium obiektywności: a/ bezpieczeństwo obiektywne, b/ bezpieczeństwo subiektywne²³⁵.

Przedstawiona wyżej próba uporządkowania spotykanych w, literaturze różnych wymiarów (rodzajów, aspektów) bezpieczeństwa jest prawdopodobnie jedną z wielu możliwych. Być może dla niektórych, uważnych czytelników, dyskusyjne może wydawać się np. umieszczenie bezpieczeństwa międzynarodowego w grupie wymiarów bezpieczeństwa wyszczególnianych według rodzajów podmiotu bezpieczeństwa- Jest to jednak zasadne wtedy, kiedy np. za podmiot bezpieczeństwa uznamy Organizację Narodów Zjednoczonych albo WHO (Światową Organizację Zdrowia). Nie wyklucza to jednak możliwości umieszczenia bezpieczeństwa międzynarodowego wśród przedmiotowych wymiarów bezpieczeństwa wtedy, kiedy bezpieczeństwo analizujemy z punktu widzenia takiego podmiotu, jakim jest państwa W państwach najwyżej rozwiniętych, charakteryzujących się najwyższym poziomem kultury bezpieczeństwa obywateli, przedmiotowe wymiary bezpieczeństwa układają się w sposób zbliżony do tego, jaki - w postaci modelu idealnego -przedstawiono na rysunku 13.

Wynika z niego, że u podstaw bezpieczeństwa każdego podmiotu, który charakteryzuje się strategicznym myśleniem o bezpieczeństwie, leży bezpieczeństwo ekologiczne i zdrowotne. Dopiero na tej podstawie można budować bezpieczeństwo ekonomiczne i polityczne oraz kolejne przedmiotowe segmenty bezpieczeństwa, takie jak: bezpieczeństwo publiczne, militarne i inne jeszcze wymiary bezpieczeństwa.

Spotyka się także pojęcie -bezpieczeństwo ontologiczne’ (A. Giddens 2002 i inni), które jednak dotychczas nie zostało wy starczająco opisane.

Rysunek 13. Piramida bezpieczeństwa

Opierając się na dotychczasowych rozważaniach teoretycznych, a szczególnie tych, które dotyczyły podmiotowego modelu bezpieczeństwa, oraz korzystając z obszernej literatury podejmującej te zagadnienia można przyjąć , że jednym z istotnych kryteriów wyszczególniania różnych wymiarów (rodzajów) bezpieczeństwa jest kryterium podmiotowe. Ponieważ - najogólniej biorąc - podmioty bezpieczeństwa możemy podzielić na personalne (dotyczące pojedynczego człowieka) i strukturalne²³⁶ (dotyczące grupy społecznej, instytucji, organizacji), to patrząc z perspektywy podmiotu można wyszczególnić: bezpieczeństwo pojedynczego człowieka (personalne) i bezpieczeństwo grupy społecznej (instytucji, organizacji), nazywane również w literaturze bezpieczeństwem strukturalnym.

Wcześniej wspominano już, że bezpieczeństwo jest jedną z podstawowych wartości człowieka. Jednak tak rozumiana wartość, czyli bezpieczeństwo „ogólnie biorąc”, jest trudna do zwerbalizowania nie tylko przez osobę, która chce wyrazić pogląd na ten temat, ale również dla badacza, który chciałby się o tym dowiedzieć. Także wyniki badań są wtedy trudne do interpretacji i oceny. Łatwiejsze wydaje się badanie różnych konkretnych, przedmiotowych wymiarów bezpieczeństwa²³⁷ (ekologicznego, zdrowotnego, ekonomicznego, itd-)- niż analizowanie „ogólnego poczucia bezpieczeństwa” jakiejś osoby. Niemniej jednak w wielu badaniach stosuje się także pytania dotyczące „ogólnego poczucia bezpieczeństwa”. Nie jest to błędem metodologicznym wtedy, kiedy w umięjęt-²³⁶ Zwane także bezpieczeństwem strukturalnym.

²³¹W tym przypadku w odniesieniu do pojedynczej osoby.

■