0010501

- 204 -

Jasnśm jest to mniemanie.

Słowianie bowiem po za własne granice nie wychodzili, a narody zaborcze napadały ich nie z rośliną chmielu w ręku, ale z mieczem. Zresztą nazwa „chmiel¹¹ istniała, zanim się Słowianie z Rzymaniami zapoznali. ¹)

Chmielu używają wyłącznie na przyprawę do piwa. Obecnie najwięcćj go produkuje Belgia, a potem Anglia.

W Anglii nie zawsze chmiel był szanowanym. Król Jakóh I edyktem z roku 1603 zakazał przywozu chmielu, a w końcu 17go wieku nawet do parlamentu nadeszła petycya, aby w kraju nie cierpiano dwóch rzeczy, to jest węgli, bo bardzo nieznośny wydają zapach, i chmielu, który czyni piwo niesmacznym i szkodzi zdrowiu.

Dzisiaj się zapatrywania zmieniły, i Anglia nie tylko we węglach ma wielkie kapitały, ale i chmiel uważa za przedziwną przyprawę do piwa.

W Polsce hodowanie chmielu już od dawnego czasu upadło. Przyczyną tego ustawiczne wojny, mianowicie szwedzkie i po pićrwszymjfjroz-biorze aż w późniejsze czasy. Chmiel jednakże wielkie przynosi zyski, jeźli go się rozumnie hoduje.

Użytek z chmielu jest: polepszenie dobroci piwa i nadanie napojowi aromatycznego zapachu i gorzkawego smaku, prócz tego dodaje mu tęgości, jakby się w niśm więcćj znajdowało alkoholu. Przez to jednakże piwo me staje się więcćj odurzającym, owszem zdaje się, że chmiel neutralizuje działanie alkoholu, tylko sprowadza senność, co dowodzi, że jest narkotycznym.

Głównym jego przymiotem jest, że powstrzymuje kwaśnienie piwa. Kiedy w Anglii chmielu nie wolno było używać, piwo było bardzo drogie, bo skoro nie było zaraz wypite, kwaśniało i zepsuło się. Odłącza on więc i osadza na spodzie części, które mają własność zamieniania alkoholu w ocet.

Części składowe chmielu są, jak przy dotąd opisywanych:

1. Lotny olejek. Przez destylacyą otrzymuje się olejek bruaatno-żółty, z silnym zapachem chmielowym i gorzkawym smakiem. Jemu tćż przypisywano narkotyczne własności chmielu, jednakże nowsze badania wykazały, że tak nie jest. Ma on wprawdzie własności narkotyczna, ale traci je, gdy go się rektyfikuje. Zapewne więc oprócz tego olejku znajduje się w małćj ilości inny, ulatniający się przy rektyfikaeyi, który ma

1

Tak samo ma się z naszymi „smętarzami“, których nazwę chcą koniecznie wyprowadzać od coemetarium łacińskiego, aby módz uzasadnić pianie „smętarz“ przez „cmentarz.¹¹ Zaprawdę, zanim Słowianie po raz pićrwszy usłyszeli łacińską mowę, już dawno mieli swe smęta-rze i żal niki, tj. miejsca, gdzie człowieka przenika .smętność" i „żal“. Na wymawianiu Indu jasno i wyraźni e też się przebija pićrwotne pochodzenie, na przekór łacinnikom z ich naciąganćm „coemetarium.¹¹