CCF20111005019

40

wykonywaniu prac przymusowych, na rzecz państwa. Lipit-Isztar, podobnie jak Urukagina i Hammurabi, występuje jako reformator społeczny, którego zadaniem jest wyzwolenie ekonomicznie słabszych ludzi wolnych z ucisku ze strony możnych, przywrócenie spokoju, ujednolicenie prawa i ugruntowanie sprawiedliwości na obszarze całego państwa.

Kodeks Lipit-Isztara pozwala nam nie tylko poznać dość znaczną liczbę sumeryjskich norm prawnych, lecz także umożliwia badanie rozwoju prar;a w Mezopotamii po upadku III dynastii z Dr i

ustalenie stosunków zachodzących pomiędzy prawem sumeryjskim i 71

akkadyjskim . Omawiany kodeks sumeryjski rzucił także zupełnie nowe światło na Kodeks Hammurabiego i coraz wyraźniej widać, że ten ostatni kodeks jest w znacznym stopniu sui generiskompilacją rozbudowanych i dostosowanych do aktualnych warunków norm z dawniejszych źródeł prawnych. Jednakże trzeba jeszcze wielu bardzo rozległych badań i nowych odkryć klinowych źródeł prawnych, aby można było ostatecznie wyjaśnić, jaką rolę odegrały przy redakcji K.H. starsze odeń zbiory praw⁷².

Tak więc obecnie przy porównywaniu Kodeksu Lipit-Isztara i

no

Kodeksu Hammurabiego wskazana jest wielka powściągliwość i stałe uświadomienie sobie faktu, że Hammurabi nie przejął żadnego przepisu Kodeksu Lipit-Isztara dosłownie, oraz że stosunki prawne w Kodeksie Hammurabiego są bardziej systematycznie uregulowane,

n a

a sankcje znacznie surowsze .

⁷¹    M.San Nicoló, SDHI XV, s. 32 i nast. oraz Orientalia 19, s. 118; E.Szlechter, EIDA IV/1957, s. 76.

⁷²    V.Korośec, RIDA IV/1957, s. 93.

⁷³    Por. M. San Nicolo, Orientalia 19,s. 118.

ⁿ Por. V.Korośec, Iura V, s. 372; E.Szlechter, RIDA IV/1957,

s. 92.

FRAGMENTY NIEZNANYCH SUMBRYJSKICH ZBIORÓW RRAWNYCH

(ok. 1960-1700 r. p.n.e.)

Oprócz sumeryjskich kodeksów Ur-Nammu i Lipit-Isztara zachowały się jeszcze trzy teksty zawierające przepisy z nieznanych sumeryjskich zbiorów prawnych, sporządzonych prawdopodobnie za czasów dynastii z Isin i Larsy fok. 1960-1700 r. p.n.e. )'¹ .

A. Teksty

1. Pierwszy z tych tekstów, to opublikowana w 1915 r. przez asyriologa amerykańskiego A.T. C 1 a y a² starobabilońska tabliczka gliniana nr 28 ze zbiorów Yale Uniyersity, pochodząca z Uruku^{3 4} . Jest to pełne błędów i opuszczeń dyktando babilońskiego studenta--pisarza Belśunu, ćwiczącego się w pisaniu tekstów prawnych w języku sumeryjskim^ł , Tekst na przedniej stronie tabliczki jest bardzo uszkodzony i całkowicie nieczytelny. Na odwrocie zachowały się dwie kolumny tekstu, z których jedna ma 37, a druga 35 wierszy⁵ . Zawierają one dziewięć przepisów prawnych z nieznanego sumeryjskiego zbioru (lub zbiorów) praw. W polskim przekładzie te przepisy mają następujące brzmienie.

Tabliczka YBT I, nr 28

§ 1.: Jeśli <ktoś> potrąca córkę jakiegoś <wolnego> człowieka <i> ona traci swój płód, zapłaci 10 sykli srebra.

1

   R.Haase, Einfuhrung in das Studium keilschriftlicher Recht-sąuellen, s. 21.

2

   A.T.Clay, Miscellaneous Inscriptions in the Yale Babylonian Collection, Yale Oriental Series, Babylonian Texts, I, New Haven 1915, s. 18-27. Zob. także G.Furlani, Leggi del’Asia Anteriore antica, s. 2; H.Gressmann, Altorient. Texte zum Alten Testament, s. 411; B.Meissner, Babylonien und Assyrien, I, s. 150-151; S. Langdon, Journal of Royal Asiatic Society, s. 508-514.

3

^ G.R.I)river i J.C.Miles, The Babylonian Laws I, s. 12.

4

I Ibid., s. 13-14.

5

Ibid., s. 12.