CCF20111010011

rozumowano po prostu odwołując się do przeszłości (...). Przeszłość ułatwiała po prostu krytyczne przemyślenia. Studiowano błędy i niepowodzenia, rozważania o przeszłości przypominały swoiste lekcje republikańskiej roztropności. Wielu uczestników Konwencji-z Johnem Dickinsonem, Beniaminem Franklinem, Georgiem Masonem, Jamesem Madisonem czy Aleksandrem Hamiltonem na czelz—przedstawiało swoim kolegom skrótowe wykłady bądź też wykłady trwające czasami i kilka godzin, prezentując nauki, jakie należy wynieść z antycznej i nowożytnej historii^l02.

Innymi słowy Ameryka dokonywała samookreślenia w dużej mierze właśnie poprzez recepcję wyidealizowanych wzorów świata antycznego. Przywdziewała niejako antyczny kostium, konceptualizowała swój własny los odwołując się do doświadczeń greckich i rzymskich antenatów'⁰³. Według K. G. A. Pococka twórcy amerykańskiej konstytucji przenieśli republikańskie ideały ze świata marzeń do świata, w którym mówiło się językiem Machiavellego. Prawa Ameryki nie stały się apoteozą Cnoty. Stały się raczej podsumowaniem dość gorzkiej mądrości, jaką zdobywano zastanawiając się - tak jak ongiś słynny Włoch — nad tym, jaki świat jest w istocie, istocie, nie nad tym, jaki być powinien'⁰⁴.

Tak więc twórcy podstaw skuteczności i potęgi polityki amerykańskiej oparli ją na „mądrości pragmatycznej”, „mądrości opartej na doświadczeniu”. Byli przekonani, że w polityce nie ma właściwie miejsca na eksperymenty, że nie ma mowy o szczęściu na próbę^,os. Równocześnie twórcy konstytucji amerykańskiej wynieśli na piedestał polityki silę: ponieważ słabość oznacza klęskę, nikt nie może być slaby. Jedynąformą rozstrzygania sporów jest walka (...)^I06.

W odniesieniu do Europy, a zwłaszcza francuskich filozofów Oświecenia dążących do „uszczęśliwienia swąmądrościąinnych narodów”, twórcy konstytucji amerykańskiej byli niezwykle krytyczni, określając ich oparte na rozumowych dywagacjach teorie za „prawdy spekulatywne” pozbawione wszelkiej wartości¹⁰⁷. T rafnie ocenili, że literaci, którzy stali się głównymi politykami, byli naiwnymi, niebezpiecznymi entuzjastami, narażającymi bezmyślnie interesy własnego kraju, nie mając zupełnego pojęcia o sztuce rządzenia'⁰³.

Podsumowując porównanie źródeł wiedzy i mądrości Ameryki i Europy można stwierdzić, że amerykańska mądrość pragmatyczna oparta na doświadczeniu, była głównym źródłem skuteczności polityki i stałego wzrostu potęgi,

¹⁰⁷ S. Filipowicz, O władzy grzechu i grzechach władzy, Warszawa 1992, s. Tamże, s. 240.

^IIM Cyt. za S. Filipowicz, op. cit., s. 197.

¹⁰⁵    S. Filipowicz, op. cit., s. 260.

¹⁰⁶    Tamże, s. 209.

¹⁰⁷    Tamże, s. 167.

Tamże, s. 227.

U,

uwolniła Amerykanów od szaleństwa rozumu i utopii, które na Europę sprowadziły mądr ość spckulatywną opartą na rozumie.

Wszystko wskazuje na to, że ta różnica w mądrości pragmatycznej i speku-łatywnej między Ameryką a Europą Zachodnią dalej się utrzymuje, z czego Polacy powinni wyciągnąć wnioski w poszukiwaniu wiarygodnej wiedzy i mądrości w budowie swego bezpieczeństwa narodowego oraz w poszukiwaniu... wiarygodnych sojuszników.

Równie ważnym dla Polski źródłem wiedzy i mądrości o bezpieczeństwie jest fundamentalne dzieło nowoczesnej strategii wojskowej Carla von Clause-witza( 1780-1831) „O wojnie” (1832), który wraz z N. Machiavellim—obaj są dzisiaj zaliczani do najważniejszych myślicieli europejskich, dzięki którym E u rop ej czy >kom udało się szybciej uczyć na błędach własnych oraz cudzych niż przedstawicielom innych kontynentów oraz kręgów cywilizacyjnych ^,09. Według B. Brodiego, nestora amerykańskich strategów, C. v. Clau-sewitzjest pierwszą wielką twórcząpostacią w nowoczesnej strategii, a jego praca pierwszym studium ujmującym rzeczywiste, istotne zagadnienia wojny i pierwszą próbą rozwinięcia myśli, które stosują się do każdego etapu historii i praktyki wojskowej "°.

Dzieło C. v. Clausewitza nadal wywiera potężny wpływ na dzisiejszych analityków, teoretyków i praktyków strategii. Jego dzieło nadal jest najbardziej wszechogarniającym, wnikliwym i nowoczesnym wkładem w myśl polityczno--wojskową oraz w przedmiot samej strategii^{1 2 3}. Traktat „O wojnie” jest w istocie filozofią strategii, zawierającą koncepcyjne ziarno jej ciągłego odnawiania. Jest filozofią łączącą analizę logiczną, zrozumienie historii, wiedzę psycholo-gicznąi znajomość socjologii we wszechogarniającą prezentację strategicznej myśli i zachowań. Jest filozofią skutecznie zapobiegającą degenerowaniu się strategii w dogmat. Jest koncepcją strategii na rewolucyjne czasy⁴.

W czym tkwi fenomen ponadczasowej wielkości i wartości dzieła C. v. Clausewitza, który powoduje, że jest podstawowym źródłem wiedzy i mądrości dla polityków, wojskowych⁵ i menedżerów? Jaka jest jego przydatność dla tworzenia bezpieczeństwa Polski? Jak dotrzeć z tak olbrzymią wiedzą Clausewitza do elit politycznych i wojskowych oraz całego społeczeństwa?

37

1

Tiha von Ghyczy, Bolko von Oetinger, Christopher Bassford: Clausewitz o strategii, Warszawa 2002, s. 8.

2

"" B. Brodie, Strategia w erze broni rakietowej, Warszawa 1963, s. 45.

3

^1,1 „Clausewitz o strategii”, op. cit., s. 31.

4

   Tamże, s. 22.

5

   „Amerykańscy wojskowi wyrażają się dziś z głębokim respektem o pracy C. v. Clausewitza - oficera pruskiego, urodzonego w 1780 r., i odnosi się wrażenie, że niezwykle wielu z nich czytało jego wielkie dzieło O wojnie. Generał Colin Powell, przewodniczący Kolegium Szefów Sztabu, często je cytuje”, International Herold Tribune z 12.02.1991 r.