CCF20131021008

11.3. Parlament 199

wnoszone są z inspiracji wiadz samorządowych, obywateli, zarządów korporacji i przedsiębiorstw, dotyczą interesów partykularnych lub indywidualnych. Projekty mieszane łączą w sobie cechy obydwu kategorii podstawowych, określają przedsięwzięcia o ogólnonarodowym charakterze, odnoszą się do lokalnych spraw.

Prawo inicjatywy ustawodawczej posiadają wyłącznie członkowie parlamentu. Inicjatywa ustawodawcza może być wykonana w Izbie Gmin i w Izbie Lordów z zastrzeżeniem, że projekt może zgłosić tylko członek danej izby. W procesie legislacyjnym możemy wyróżnić następujące etapy:

•    inicjatywę ustawodawczą;

•    pierwsze czytanie;

•    drugie czytanie;

•    skierowanie projektu pod obrady komisji;

•    rozpatrzenie przez izbę sprawozdania komisji;

•    trzecie czytanie;

•    głosowanie nad projektem w drugiej izbie;

•    promulgacja ustawy przez monarchę.

Królowa formalnie posiada prawo weta absolutnego, w praktyce instytucja ta stała się martwa, gdyż po raz ostatni monarcha zastosował weto w 1707 r.

Funkcja kontrolna wykonywana jest w Izbie Gmin w następujących formach:

•    dyskusja nad ogólną polityką rządu z okazji mowy tronowej;

•    debata budżetowa; zgodnie z prawem zwyczajowym monarcha działający przez swoich ministrów nie może bez zgody parlamentu ściągać podatków. Parlament może z kolei uchwalać podatki i zatwierdzać wydatki ze skarbu państwa wyłącznie z inicjatywy Korony. Inicjatywa w sprawach finansowych należy więc do rządu;

•    dyskusja nad wnioskiem wyrażającym poparcie dla polityki rządu w określonej dziedzinie;

•    rozpatrywanie sprawozdań rządu z realizacji wydatków publicznych;

•    uprawnienia komisji „specjalnych” polegające na żądaniu wyjaśnień z poszczególnych ministerstw, przesłuchiwania dowolnych osób jako świadków, żądania okazania wszelkich dokumentów, zasięgania opinii wszelkich stowarzyszeń obywatelskich, zlecania opracowania ekspertyz itd. Prace komisji toczą się jawnie;

•    przekształcenie Izby Gmin w Komisję Całej Izby - wówczas toczy się debata nad polityką rządu;

•    zapytania deputowanych - każdy deputowany może postawić dwa zapytania dziennie na piśmie; odpowiedź otrzymuje z reguły za dwa tygodnie;

•    kontrola aktów normatywnych stanowionych przez organy wykonawcze. Uprawnienia kontrolne izby wykorzystywane przez opozycję rodzą jedynie skutki polityczne np. zwrócenie uwagi opinii publicznej na daną kwestię. Nie powodują one natomiast skutków prawnych np. ustąpienia rządu czy ministra, ponieważ każdy wniosek skierowany przeciwko rządowi musi upaść z powodu dysponowania przez partię rządzącą większością absolutną w izbie. W warunkach politycznych stwarzanych przez system dwupartyjny funkcja kontrolna Izby Gmin przejawia się zatem na gruncie podejmowanej przez Opozycję JKM krytyki rządu i nie pozbawia możliwości nadzorowania egzekutywy przez deputowanych partii opozycyjnej, zasiadających w Izbie Gmin.