CCF20131021006

11.3. Parlament 197

Organizacja i tryb funkcjonowania izby są ściśle związane z istnieniem frakcji parlamentarnych. Po II wojnie światowej ukształtowały się w izbie trzy frakcje: konserwatywna, laburzystowska i nieliczna reprezentacja partii liberalnej. Z grona partii, która zdobyła większość w wyborach wyłaniany jest rząd JKM, jej lider zaś zostaje premierem. Lider drugiej partii zostaje oficjalnie uznany przez spikera izby za przywódcę Opozycji JKM i z grona swych najbliższych współpracowników tworzy gabinet cieni.

Gdy partia znajduje się u władzy, przywódcą jej frakcji parlamentarnej nominalnie jest premier. W praktyce nie wykonuje on tej funkcji, w jego imieniu obowiązki w zakresie kierowania pracami parlamentarnymi przejęte są przez Lorda Przewodniczącego Tajnej Rady, czyli lidera Izby Gmin.

Wewnętrznymi organami izby są komisje. Wyróżniamy następujące ich rodzaje.

•    Komisja Całej Izby (Committee of tbe Whole House) - jest to cala Izba Gmin przekształcona na skutek wniosku członka izby w ąuasi-komisję. Debata w takiej komisji toczy się bez udziału spikera, przewodniczy jej przewodniczący komisji budżetowej, jest odformalizowana i nie jest wymagane kworum. Podstawowym zadaniem tej komisji jest dyskusja nad ważnymi projektami ustaw, np. dotyczącymi ustroju państwa, bądź rozpatrywanie projektów ustaw uznanych za pilne i niekontrowersyjne.

UlłrttMWlłłftwtil

•    Komisje Stałe lub Podstawowe (Standing Committee) - mają za zadanie rozpatrywanie wszystkich projektów ustaw z wyjątkiem ustaw podatkowych i ustawy budżetowej. Kompetencje komisji nie są stałe, każdorazowo spiker decyduje o przesłaniu do komisji określonego projektu ustawy. Polityczny skład tych komisji ma odzwierciedlać układ sił istniejący w izbie. Komisje stałe, oznaczone kolejnymi literami alfabetu A, B, C itd., powoływane są w takiej liczbie i w takim składzie, jak to wynika z potrzeb izby. Specyficzną komisją stałą jest komisja drugiego czytania, w której rozpatruje się ustawy w drugim czytaniu w efekcie złożenia i przyjęcia wniosku w tym przedmiocie w celu zaoszczędzenia czasu izby. Istnieją także komisje organizowane na zasadzie regionalnej przynależności deputowanych, np. dwie stale komisje szkockie (w ich składzie musi być minimum 16 posłów z okręgów szkockich), Wielka Komisja Szkocka (w składzie 72 posłów z okręgów szkockich), Wielka Komisja Walijska (w składzie 40 posłów z Walii plus innych mianowanych do liczby 5) i Komisja Irlandii Północnej (18 posłów).

•    Komisje Specjalne (Select Committee) - zajmują się określonymi wycinkami działalności władzy wykonawczej jako komisje resortowe; jako komisje doraźnie powoływane zajmują się badaniem konkretnej sprawy, a jako komisje do spraw wewnętrznych izby rozpatrują kwestie związane z regulaminem obrad, statusem deputowanego itp. Zwykle komisja specjalna liczy nie więcej niż 15 osób. Należące do tej grupy komisje resortowe mają prawo prowadzenia czynności śledczych, wzywania świadków i żądania wydania dokumentów.

•    Komisje Wspólne (Joint Committee) - tworzą członkowie obu izb parlamentu w równej liczbie. Praktycznie są one połączeniem dwóch komisji specjalnych, powoływanych osobno przez każdą z izb i im składających sprawozdania ze swej działalności. Do ich zadań należy rozważanie jakichś szczególnych kwestii, określonego projektu ustawy lub zespołu projektów normujących zbliżoną materię.