CCI00013

przy wszechstronnym zbadaniu związków i zależności między przedmiotami.

Na podstawie znajomości zewnętrznych cech przedmiotów powstają pojęcia elementarne. Podstawą opanowania pojęć naukowych jest gruntowne poznanie cech istotnych.

Proces przyswajania sobie przez ucznia nowych pojęć przebiega przez następujące etapy:

a.    zestawienie danej cechy, zjawiska, wydarzenia i procesu z innymi rzeczami w celu wyodrębnienia jej z pośród innych rzeczy,

b.    wyszukanie cech podobnych,

c.    wyszukanie cech różnych.

d.    określenie przez uczniów danego pojęcia na podstawie znajomości cech danej rzeczy lub zjawiska - synteza.

e.    zestawienie poznanego pojęcia w nowych sytuacjach (sprawdzenie czy uczeń przyswoił dane pojęcie, czy prawidłowo uogólnił, odróżnicował i utrwalił).

f.    pojęcia odzwierciedlają ogólne i. zarazem istotne cechy rzeczy, zjawisk, procesów; natomiast prawa nauki odzwierciedlają stałe oraz istotne stosunki między danymi składnikami rzeczywistości.

^^yPrź:edśrh\v i'dhiown)odśtńwovi'e'ńrocesy psychiczne,^ \^/

Procesy psychiczne służą człowiekowi do uzyskania orientacji w otoczeniu, inaczej są to wszystkie procesy poznawcze. Dzięki nim jednostka może zdobywać informacje i budować swoją wiedzę o świecie zewnętrznym i samym sobie.

Procesy psychiczne:.

a.    poziom poznania zmysłowego

•    wrażenia - to najprostsze-procesy psychiczne odzwierciedlające pojedyncze, zewnętrzne cechy przedmiotu,

•    spostrzeżenia - kompleksy dobranych wrażeń, są. aktywnym obrazem rzeczywistości,

•. wyobrażenia - polegają na odzwierciedleniu cech przedmiotu, które aktualnie nie działają, • " na bazie wyobrażeń budujemy wyobraźnię;

b.    poziom poznania umysłowego    *

•. myślenie - wykorzystuje operacje umysłowe typu:    porównanie, .analiza, synteza,

abstrahowanie, wnioskowanie, kombinowanie,

•    pamięć - zapamiętywanie, przechowywanie, przypominanie;

•    j

Porównywanie - polega na jednoczesnej koncepcji myślowej na dwu lub więcej obiektach. Abstrahowanie - wyodrębnianie pewnych .cech jakiegoś przedmiotu,, obiektu, oderwanie wspólnych cech przedmiotu od całości.

Uogólnianie - łączenie wyabstrahowanych cech wspólnych.

Myślenie - czynność prowadząca do pośredniego poznawania rzeczywistości. Polega- na operowaniu posiadanymi informacjami.

Zapamiętywanie - „zapisywanie” odbieranych informacji w doświadczeniu. ,

Przechowywanie - proces magazynowania zapamiętanego-materiału.    ....    • ...

Przypominanie - proces aktualizacji śladów pamięci.

Cele odgrywają zasadniczą rolę w podejmowaniu decyzji, która prowadzi do realizacji zadań. Nagrodą w działaniu i aktywności ucznia jest osiągnięcie celt:

^ ...... . .... _i;.„

-2 5y. Jhkle^^rnwidlFwośa^-nóyyitTMyy.yyystflnić podczas- poznawania przez ncznin nowego ^{1 2} ^materiału? V ²    ""    .....

Proces poznawania przez uczniów nowego materiału jest procesem długotrwałym. Składa się

na niego wiele czynności od zmysłowego ich ogarnięcia poprzez poznanie abstrakcyjne do

praktycznych zastosowań.

1.    Poznanie zmysłowe rzeczy i zdarzeń najlepiej spełnia swoją rolę, gdy:

a.    opiera się na dobrze zorganizowanej obserwacji lub działaniu praktycznym,

b.    przystosowuje uczniów do uogólniania, czyli stwarza grunt do opanowywania pojęć i sądów ogólnych,

c.    wymaga wiasnej aktywności i samodzielności uczniów.

2.    Sposoby zaznajamiania.uczniów z nowym materiałem:

a.    poprzez „oryginalne spotkania’’ czyi: bezpośrednie zetknięcie się z rzeczą czy zdarzeniem, np. widząc dane obiekty, śledząc przebieg procesów,.przekształcając jakieś przedmioty lub wytwarzając nowe, czytając dzida literackie, studiując utwory muzyczne itp.

b.    za pomocą mniej lub bardziej zbliżonych do rzeczywistości środków zastępczych, np. moceli, obrazów-, rysunków, schematów;

c.    za pomocą słowa mówionego lub drukowanego, np. werbalna prezentacja nowego materiału może przybrać formę pogadanki, opowiadania lub wykładu nauczyciela czy ucznia

noieć/

1

i.-t6?AVvi nihil IÓlitÓ\V^?Óćeś ksztąlrbn-nitin .tiogólttień

Proces kształtowania ogólnych pojęć jest elementem tli ogniwa, tzn. uogólnienia nowego materiału dzięki obserwacji. Uczeń poznaje w niej oddzielne rzeczy, zjawiska lub procesy lecz nie może tworzyć uogólnień. Do uogólnień tzn. pojęć i sądów dochodzi się za pomocą takich operacji myślowych jak analiza, synteza i porównanie. Prezes kształtowania pojęć ma-charakter .złażony i polega na odkrywaniu istotnej cechy np. cechy metalu dają pojęcie metalu. Wyróżniamy tzw. :

•    cechy elementarne czyli, zewnętrzne i cechy istotne, które ujawniają się poprzez wszechstronne badanie związków np. cecha elementarna jest stwierdzeniem faktu, że owoce rosną na roślinie; cechą istotną, że powstają z kwiatów;

2

   pojęcia, z których, składa się nasza wiedza odzwierciedlają w sobie ogólne i najistotniejsze cechy rzeczy, zjawisk, wydarzeń i procesów. Pojęcia powstają na podstawie cech •. elementarnych czyli zewnętrznych rzeczy np. barwa, kształt.

« pojęcia naukowe powstają na podstawie - znajomości , cech istotnych (konstruktywnych), które decydują o tym czym jest.

W procesie kszrahowania pojęć wyróżniamy następujące etapy:

a.    kojarzenie nazw z odpowiadającymi im rzeczami, zjawiskami, procesami i wydarzeniami,

b.    kształtowanie elementarnych pojęć na podstawie znajomości zewnętrznych cech rzeczy,

c.    kształtowanie pojęć naukowych.    -

Po skojarzeniu wyrazu z przedmiotem następuje etap przyswajania pojęć elementarnych. W tym etapie nie może wystarczyć świadomość tego co dane słowo sygnalizuje, lecz potrzebna jest już dokładna znajomość, ogólnych cech tych przedmiotów, które są przez odpowiednie słowa sygnalizowane, np. barwa kształt, dźwięk lub cechy istotne, które ujawniają się dopiero