CCI00053

kompetencje w zakresie tworzenia prawa, a także zarządzania, w przyjęciu różnych form udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji państwowych, jak rozliczne formy referendum w postaci: inicjatywy ludowej, referendum ratyfikacyjnego i referendum weto. Wspomnieć wreszcie należy, że konstytucja zawiera jasno sformułowane gwarancje konstytucyjne, wyrażające się w przyjęciu demokratycznego trybu zmiany ustawy zasadniczej, jak też w ustanowieniu instytucji Trybunału Konstytucyjnego jako zabezpieczenia praw i wolności obywatelskich, a także urzeczywistnienia praworządności.

Konstytucja zachowuje unitarny charakter państwa, ale jednocześnie - jako istotne novum - wprowadza regiony stanowiące jednostki autonomiczne, które miały być przeciwstawieniem centralizacji władzy państwowej. Regiony służyć miały wyzwalaniu i wykorzystaniu inicjatywy społeczeństwa, w szczególności społeczności lokalnych.

W zakresie organizacji i wykonywania władzy państwowej konstytucja przyjęła zasady systemu parlamentarno-gabinetowego, w Europie rozpowszechnionego, wyrażającego zarazem idee demokratyzmu państwa. Przyjęcie tych zasad jest istotne dla określenia miejsca w aparacie państwowym i roli ustrojowej, a także stosunków wzajemnych takich naczelnych organów państwa, jak: parlament, głowa państwa, rząd. Wprowadzając ten system, konstytucja wzbogaciła go o nowe elementy, o czym będzie jeszcze mowa.

Konstytucja z r. 1947 była wielokrotnie nowelizowana. Z ważniejszych zmian wymienić należy przyjęcie w r. 1963 stałej liczby deputowanych, wynoszącej 630 (dotąd jeden deputowany przypadał na 80 tys. mieszkańców, zatem skład izby był zmienny) i 315 senatorów. W tymże roku ustalono kadencją izb parlamentu na 5 lat, zaś w r. 1967 zmieniono postanowienia dotyczące Trybunału Konstytucyjnego, m.in. skrócono kadencje członków z 12 do 9 lat. W roku 1989 zmieniono art. 96 i 134-135 Konstytucji, dotyczące odpowiedzialności przed sądami powszechnymi, a nie jak wcześniej przed Trybunałem Konstytucyjnym Prezesa Rady Ministrów i ministrów. W roku 1991 dokonano zmiany art. 88 Konstytucji dotyczącego rozwiązywania parlamentu w okresie 6 miesięcy przed zakończeniem kadencji Prezydenta Republiki. Kompetencji głowy państwa dotyczyła również rewizja art. 79 Konstytucji z r. 1992, odnosząca się do trybu podejmowania decyzji o amnestii i ułaskawieniu.

W roku 1993 przeprowadzono zmianę art. 68 Konstytucji, regulującą instytucję immunitetu parlamentarnego. W trakcie prac ostatniej legislatury XIII kadencji (1996-2001) uchwalono cztery nowelizacje konstytucji. Dotyczyły one reprezentacji Włochów żyjących za granicą, decentralizacji uprawnień na regiony, bezpośrednich wyborów Prezydentów Regionów i gwarancji procesowych praw jednostki. Wysiłki te kontynuuje obecna kadencja parlamentu włoskiego. Spodziewana jest między innymi dawno oczekiwana zmiana przepisów dotyczących praw męskich potomków dynastii sabaudzkiej oraz dalszego zwiększenia istniejących uprawnień regionów.

58