CCI00057 (2)

strzeżenia przyszłych praw dziecka poczętego, lecz jeszcze nie urodzonego, może być ustanowiony kurator (art. 182 k.r. i op.f. Na tle takiej regulacji przedstawiony przeważający pogląd został uzupełniony stwierdzeniem, że prawo polskie przyznaje dziecku poczętemu zdolność prawną (warunkową) w takim zakresie, w jakim przewidują to w drodze wyjątku od zasady przepisy szczególne.

Zanim jeszcze pojawił się w kodeksie cywilnym art. 446' Sąd Najwyższy uznał, że dziecko, które w chwili śmierci ojca było już poczęte, może po urodzeniu dochodzić roszczeń odszkodowawczych z art. 446 § 2 i 3 k.c. od osoby odpowiedzialnej za śmierć ojca, a także odszkodowania za szkodę, jakiej doznało na skutek czynu skierowanego w okresie ciąży przeciwko matce, a uszkadzającego płód lub powodującego zmiany w normalnym jego rozwoju^{1 2}; dziecko urodzone po śmierci ojca może także dochodzić odszkodowania od PZU z tytułu umownego ubezpieczenia zmarłego od nieszczęśliwych wypadków³; gdy ojciec zmarł na skutek wypadku przy pracy, dziecko urodzone po jego śmierci nabywa prawo do jednorazowego odszkodowania na podstawie przepisów ustawy z 12.06.1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych⁴. Kolejnym krokiem było przyjęcie, że dopuszczalna też jest darowizna na rzecz dziecka poczętego^{5 6}, lecz jeszcze nie urodzonego".

Powyższe uregulowania szczególne i stanowisko orzecznictwa leży u podstaw poglądu, że obowiązujący u nas stan prawny realizuje — wbrew ścieśniającemu brzmieniu art. 8 k.c.    łacińską parcmię, w myśl której

nasciturus pro iam nato habetur t/uoiicns de commodis eius agi tur⁷. Skoro bowiem orzecznictwo skłonne jest do ochrony interesów nasciturusa zawsze

160

1

   Por. J. Mazurkiewicz: Kuratela ventris nomine na ziemiach polskich «• XIX i XX h\ ..Czasopismo Prawno-Historycznc" 1976. nr 2. s. 60.

2

   Por. orz. SN z 8.10.1952 r„ NP 1953. nr 5. s. 70 oraz z 4.04.1966 r.. OSN 1966. poz. 158. Por. także J. Rezler: Przyczynek do charakterystyki sytuacji prawnej dziecka poczętego. NP 1970. nr 9. s. 1225 oraz przytoczone tam orzecznictwo i wypowiedzi. Por. także E. Wojtare-cki: Odpowiedzialność cywilna z tytułu szkód wyrządzonych dziecku przed jego poczęciem. NP 1990. nr 10-12. s. 70.

3

*    Orz. SN z 7.10.1971 r.. OSN 1972. poz. 59.

4

*    Uchwala SN z 30.11.1987 r., OSN 1988. poz. 23; aprobująca glosa J. Mazurkiewicza. PiP 1989. nr I. s. 145.

5

   Uchwala NSA z 28.11.1986 r.. OSN 1987 r.. poz. 26. glosy J. Winiarza i J. Posłusznego, tamże.

6

   W doktrynie poruszono także kwestię ochrony dóbr osobistych dziecka poczętego por. A. Casck, J. Mazurkiewicz. J. Strzcliński: O rozszerzeniu dóbr osobistych dziecka

i macierzyństwa prenatalnego. NP 1988. nr 10—12, s. 73.

7

   Gorącym zwolennikiem podmiotowości prawnej dziecka poczętego jest J. Mazurkiewicz; poza pracami tego autora przytoczonymi w poprzednich przypisach, por. dalsze jego wypowiedzi: Nasciturus w prawic cywilnym i karnym, „Palestra" 1973, nr 11, s. 37: Zasada nasciturus pro iam nuto habetur h> polskim prawie cywilnym. „Acta Univcrsitatis Wratislaviensis” 1974. nr 233. s. 97 (tam por. bogatą literaturę przedmiotu); Ochrona dziecka poczętego >r świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego. NP 1976. nr 2, s. 133.