CCI00077 (2)

żądać ustalenia istnienia związku małżeńskiego, a dziecko, co do którego osoba ojca nie jest znana, może żądać ustalenia ojcostwa. Dochodzenie stanu cywilnego może polegać na pozytywnym ustaleniu tego stanu, bądź na ustaleniu negatywnym; wówczas mówimy o zaprzeczeniu stanu cywilnego. Może też polegać na deklaratywnym stwierdzeniu (np. ustalenie macierzyństwa) albo na konstytutywnym ukształtowaniu (np. orzeczenie rozwodu).

Dochodzenie stanu cywilnego podlega wielu restrykcjom z zakresu prawa materialnego, np. powództwo w takiej sprawie może wytoczyć tylko osoba osobiście (niemajątkowo) i bezpośrednio zainteresowana, a także procesowego - roszczenia dochodzi się w specjalnym trybie procesowym, zwanym postępowaniem odrębnym (art. 425 — 458 k.p.c.), którego unormowania są przystosowane do spraw stanu cywilnego. Sprawy o separację na zgodny wniosek małżonków oraz o zniesienie separacji rozpatrywane są w postępowaniu nieprocesowym (art. 567* — 567⁵ k.p.c.).

Na zakończenie wypada jeszcze raz powtórzyć, że opisany szczególny tryb dochodzenia stanu cywilnego nie ma zastosowania, gdy chodzi o ochronę tzw. stanu osobistego.

V. W sposób specjalny stan cywilny (a także stan osobisty) jest chroniony przez prawo o aktach stanu cywilnego z 29.09.1986 r. (Dz.U. Nr 36. poz. 180 z późn. zm.).

Ze względu na doniosłe znaczenie stanu cywilnego nie tylko w sferze stosunków cywilnoprawnych, ale także stosunków społecznych, uregulowanych przepisami innych gałęzi prawa, przewidziany jest w obowiązującym prawie szczególny sposób dokumentacji zdarzeń, które wpływają na stan cywilny, sposób, który gwarantuje możliwie najdalej posuniętą pewność i wiarygodność. W tym celu istnieją tzw. akta stanu cywilnego. Stanowią one drugi — obok ewidencji ludności — rejestr osobowy, do którego wpisywana jest cała ludność kraju. Mają one inny cel aniżeli ewidencja ludności, choć znaczna część danych, wpisywanych do każdego z tych rejestrów, to dane zbieżne.

Prawo to należy do dziedziny prawa administracyjnego, a nie prawa cywilnego — dlatego też w wykładzie części ogólnej prawa cywilnego należy ograniczyć się tylko do kilku informacji, które wydają się niezbędne dla zrozumienia powiązań prawa o aktach stanu cywilnego z prawem cywilnym.

Księgi stanu cywilnego prowadzi kierownik urzędu stanu cywilnego, który jest funkcjonariuszem samorządu terytorialnego. Dzielą się one na trzy kategorie: akty urodzenia, małżeństwa i zgonu. Wpisy w nich ulegają stałej aktualizacji przez dokonywanie tzw. wzmianek dodatkowych, np. o tym, że osobnik, którego akt urodzenia dotyczy, zawarł związek małżeński albo że zostało co do niego ustalone ojcostwo określonego mężczyzny.

Dla ochrony stanu cywilnego duże znaczenie ma szczególna moc dowodowa aktów stanu cywilnego. Mianowicie, w myśl art. 3

179