CCI00096

siwa socjalnego, federalizmu, demokracji, podziału władz oraz praworządności (art. 20).

1.    Zasada państwa socjalnego jest zachodnioniemiecką odmianą koncepcji ..oaństwa dobrobytu”. Konstytucja formułuje ją w sposób ogólny w pkt. 1 art. 20:

„Niemiecka Republika Federalna jest demokratycznym i socjalnym państwem związkowym”. Treść tak ogólnikowo sformułowanej zasady jest nieostra : pozwala na różnoraką możliwość interpretacyjną i różnorodną praktykę. W doktrynie" panuje zgodny pogląd, iż jest to koncepcja zrywająca z założeniami „państwa nocnego stróża” i jednocześnie przeciwstawna do idei państwa socjalistycznego. Zachodnioniemieckie ujęcie welfare State nosi wyraźne piętno doktryny katolickiej i neoliberalizmu. Akcentując zasady subsydiarności i sprawiedliwości wyrównawczej, niemieckie prawo socjalne uznaje potrzebę „pozy-tywnej” działalności państwa, dopuszczając w pewnym sensie interwencjonizm państwowy, który jednak nie powinien naruszać zasady liberalizmu politycznego. W rzeczywistości klauzula państwa socjalnego sprowadza się do zasady r.iezbędnej pomocy dla jednostek i grup upośledzonych.

2.    Zasada federalizmu ma swe źródło w tradycji historycznej oraz w stanowisku mocarstw zachodnich po II wojnie światowej. Bez wątpienia o przyjęciu federalnej struktury państwa zdecydowało też rozbicie Niemiec na strefy okupacyjne, co w konsekwencji dało różnorodność form samorządowych w poszczególnych strefach. Do dziś utrzymująca się różnorodność terminów wyborczych

poszczególnych krajach jest pozostałością ówczesnych wyborów do samorządu i landtagów.

Federalna struktura państwa niemieckiego została więc zdecydowana jeszcze przed przystąpieniem do pracy nad uchwaleniem konstytucji. Utworzono kraje jako jednostki federacyjne (a nie tylko autonomiczne), uchwalono konstytucje krajowe, przyznające władzom krajowym szeroki zakres uprawnień, powołano parlamenty i rządy krajowe. Faktyczne uznanie federalizmu znalazło też %y~raz w składzie organu powołanego do uchwalenia konstytucji. Rada parla--■oeniarna nie składała się wszak z przedstawicieli narodu, lecz z przedstawicieli II istniejących wówczas krajów wchodzących w skład federacji.

W skład federacji wchodzi 16 krajów (10 z RFN i 6 z byłej NRD)³, które ■Dają charakter państw o ograniczonej suwerenności. Każdy kraj ma własną, ©certą na podobnych założeniach co ustawa zasadnicza, konstytucję. Konstytucje krajowe nie wymagają zatwierdzenia przez organy federacji. Kraje posiadają ©graniczone prawo utrzymywania stosunków międzynarodowych. Ich samodzielność znajduje wyraz we własnej organizacji władz państwowych (parla-

O państwie dobrobytu i jego niemieckiej odmianie zob. S. Zawadzki, Państwo dobrobytu, yna i praktyka, Warszawa 1964, s. 202-215.

' Badenia-Wirtembergia, Bawaria, Brema, Dolna Saksonia, Hamburg, Hesja, Nadrenia Pół-Westfalia, Nadrenia-Palatynat, Saara, Szlezwik-Holsztyn, Berlin, Brandenburgia, Me-jrgia-Pomorze Przednie, Saksonia, Saksonia-Anhalt i Turyngia. Ostatnich sześć krajów iaczvło sie na mocy traktatu zjednoczeniowego, który wszedł w życie 3 X 1990 r.

101