CCI00102

wać o swej działalności nie tylko parlamentu, ale także własnych ministrów. Przewaga kanclerza nad ministrami wynika też z roli, jaką pełni on we własnej partii - na ile może uważać się za jej przywódcę, na ile zaś musi się liczyć z opozycją wewnątrzpartyjną. Przewaga ta uzależniona jest także od siły partii w parlamencie, a więc od tego, w jakim stopniu musi liczyć się ze swoim koalicyjnym partnerem.

Mimo konstytucyjnego przyjęcia podziału władz i dążenia do równowagi w systemie organów podstawowych cały szereg konstytucyjnych instytucji wykorzystywanych jest w praktyce w celu umacniania pozycji kanclerza. Przyjrzyjmy się im bliżej.

2. PARLAMENT ZWIĄZKOWY

W związku z federalną strukturą państwa parlament RFN składa się z dwu izb. Reprezentację ogólnonarodową stanowi Izba Związku (Bundestag), reprezentację krajów - Rada Związkowa (Bundesrat).

1. Bundestag jest wybierany w wyborach powszechnych, bezpośrednich, wolnych, równych i tajnych. Prawo wybierania ma każdy, kto ukończył 18 lat, wybranym może być każdy, kto ukończył 21 lat (art. 38 Konstytucji). Ponadto zasady prawa wyborczego zawarte są w ustawie wyborczej, którą uzupełnia ordynacja wyborcza regulująca szczegółowo procedurę wyborów.^{1 2}

Konstytucja RFN nie określa liczby posłów do Parlamentu Związkowego, pozostawiając to ustawie wyborczej. Ustawowa liczba ulega zmianom. Od roku 1964 do zjednoczenia w skład Bundestagu wchodziło w zasadzie 496 posłów (niekiedy bywało ich więcej na skutek tzw. mandatów nadwyżkowych) oraz 22 przedstawicieli delegowanych przez izbę posłów Berlina Zachodniego, niepo-siadających formalnie prawa głosowania. W praktyce delegaci Berlina nie głosowali jedynie przy uchwalaniu ustaw i przy wyborze kanclerza. Od grudnia 1990 r. ustawowa liczba posłów do Parlamentu Związkowego określona została na 656.

Niemiecki system wyborczy stanowi skomplikowane połączenie zasady większości z zasadą proporcjonalności. Połowa ustawowej liczby posłów wybierana jest w 328 jednomandatowych okręgach wyborczych według zasady większości względnej. O mandaty w okręgach ubiegać się mogą kandydaci wysunięci przez partie polityczne lub indywidualnych wyborców, a więc także rrzez tzw. wolne grupy wyborców. Druga połowa posłów wybierana jest natomiast na podstawie list kandydatów ustalonych i przedkładanych dla każdego

107

1

   Ustawa z 1 września 1975 r. w brzmieniu tekstu jednolitego z 21 września 1990 r., uzupełnionego 19 października 1990 r.

2

   Zgłoszenie kandydata tzw. indywidualnego musi być podpisane przez co najmniej 200 wyborców. Kandydatury te pojawiają się nader rzadko i mają niewielkie szanse otrzymania mandatu. Ni przykład w wyborach do Bundestagu VII kadencji zgłoszono w ten sposób 7 osób i żadna nie zdobyła mandatu.