CCI00130 (2)

w celu ich uzgodnienia z nowym kodeksem; wreszcie rozdział III. najobszerniejszy. zawiera przepisy prawa międzyczasowego (będzie o nich mowa dalej w rozdz. IV. § 2).

III.    Ze względu na szczególne komplikacje legislacyjne nieco uwagi należy poświęcić losom regulacji stosunków prawnorzcczowych. Zunifikowane w 1946 r. prawo rzeczowe uwzględniało w szerokim zakresie instytucje ksiąg wieczystych oraz hipoteki (art. 14 — 27 i 190 — 249). Natomiast przy kodyfikacji prawa cywilnego zrezygnowano z włączania tych przepisów do kodeksu, tłumacząc to trudnościami związanymi z kosztownym i skomplikowanym procesem zakładania ksiąg wieczystych. W rzeczywistości czynniki polityczne kierowały się myślą, że księgi wieczyste i hipoteka niebawem znikną, jako „przeżytki kapitalizmu” z naszej praktyki. Nie było przeto celu zamieszczania przepisów o tych instytucjach w kodeksie cywilnym, który miał mieć imały byt.

Wyrazem normatywnym tych zamierzeń był art. III pkt 3 i 4 p. wpr. k.c.. który utrzymał w mocy niektóre przepisy prawa rzeczowego z 1946 r. i p. wpr. to prawo w zakresie ksiąg wieczystych i hipoteki. Równocześnie art. XVII —XIX p. wpr. k.c. zawierały zmiany i uzupełnienia wspomnianych przepisów. Było to rozwiązanie prowizoryczne, należało bowiem liczyć się z tym, że instytucje ksiąg wieczystych i hipoteki zostaną w przyszłości unormowane ponownie — już. poza kodeksem w sposób odpowiadający aktualnym funkcjom tych instytucji. Tak się też stało, gdyż wymienione przepisy prawa zunifikowanego zostały zastąpione przez ustawę z 6.07.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. Nr 19 poz. 147 z póżn. zm.). Rozporządzenie wykonawcze Ministra Sprawiedliwości do tej ustawy zostało wydane 21.03.1983 r. (Dz.U. Nr 19, poz. 84). Następnie zostało ono zastąpione przez rozporządzenie z dnia 18.03.1992 r. w sprawie wykonania przepisów ustawy o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. Nr 29, poz. 128). W ten sposób przypadkowo doszło do nawiązania do polskiej tradycji, te dwie instytucje bowiem zostały unormowane poza kodeksem także w prawie Królestwa Polskiego, a mianowicie w dwu tzw. ustawach hipotecznych z 1818 r. i 1825 r.¹⁰

IV.    Jak to już wspomniano, regulację kodeksową prezentował w naszym ustawodawstwie także kodeks handlowy z 1934 r. Kodeks ten, przedstawiający także wysoki poziom legislacyjny, składa się z dwu ksiąg: księga pierwsza, zatytułowana „Kupiec”, była poświęcona podmiotom gospodarującym, osobom fizycznym, spółkom handlowym oraz innym osobom prawnym (np. spółdzielniom). Księga druga nosiła tytuł „Czynności handlowe” i normowała profesjonalne stosunki prawnorzcczowe (własność, zastaw) oraz zobowiązaniowe (rachunek bieżący, sprzedaż handlowa, umowa ajencyjna). Niestety, z tym

¹⁰ Por. S. Rudnicki: Komentarz do ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Warszawa 1993.

63