CCI00171

Jej treść ulega ciągłej modyfikacji. Wykładnie litery i ducha konstytucji przez cały okres jej obowiązywania raz odwołują się do intencji i woli jej twórców, raz do aktualnych potrzeb. Często zwycięża ta druga koncepcja, tworząca tzw. „żywą”, niepisaną konstytucję (living constitution), a więc odzwierciedlającą zmienne warunki polityczne i społeczne. Żaden z trzech głównych organów państwowych nie dysponuje monopolem na interpretację amerykańskiej ustawy zasadniczej. Jej treść ulega więc przeobrażeniom w efekcie: ustawodawstwa Kongresu, sądowej kontroli konstytucyjności ustaw, tradycji i zwyczaju będących efektem praktyki ustrojowej.

3. ZASADA PODZIAŁU WŁADZ ORAZ ICH WZAJEMNEGO

RÓWNOWAŻENIA SIĘ I HAMOWANIA

Zasada ta ma kluczowe znaczenie dla ustroju państwowego Stanów Zjednoczonych. Jej podstawy doktrynalne stworzył J. Locke w pracy Dwa traktaty o rządzie oraz Ch. de Montesąuieu - O duchu praw, a udanego jej rozwinięcia dokonali twórcy konstytucji i praktyka polityczna, pozwalająca w dużym stopniu zrealizować cel koncepcji podziału władz - uniknięcie tyranii któregokolwiek z organów państwowych, a tym samym zachowanie wolności osobistej i politycznej obywateli.

Zasada podziału władz zakłada, iż: 1) aparat państwowy realizuje trzy odrębne funkcje: ustawodawczą, wykonawczą i sądową, 2) każdej z nich powinna odpowiadać aktywność odrębnego organu państwowego - winna istnieć zasada niepołączalności funkcji i stanowisk, 3) powinien istnieć system hamulców i równoważenie się poszczególnych organów państwa (checks and balances), uniemożliwiający dominację któregoś z nich nad pozostałymi.

Aby uruchomić system równoważenia się władz, twórcy konstytucji poddali je różnym wpływom, tak żeby prezydent, członkowie Kongresu i sędziowie nie byli zawiśli ani jedni od drugich, ani od tego samego elektoratu. Prezydent miał być wybierany przez zgromadzenie elektorów, senatorowie przez legislatury stanowe, członkowie Izby Reprezentantów w głosowaniu powszechnym, sędziowie powoływani za zgodą Senatu przez prezydenta. Ponadto różne są okresy kadencji członków Senatu, Izby Reprezentantów, prezydenta; sędziowie powoływani są dożywotnio.

Każda władza rządu centralnego posiada określone uprawnienia w wykonywaniu funkcji przez inną władzę. To co jest bowiem konieczne do sprawnego działania państwa, to nie całkowita niezależność i zupełna wyłączność funkcji, aie współzależność; stąd wybitny badacz R. Neustad trafnie określa amerykański system rządów jako system oddzielonych instytucji współuczestniczących w wykonywaniu funkcji państwowych, czy też inaczej - wpływających na reali-

177