CCI00126

które dzierżyły ją przez cały okres IV Republiki, stąd też uchwalenie w r. 1946 Konstytucji niczego w tym względzie nie zmieniło, a tylko zarejestrowało fakt społeczny wcześniej zaistniały, b) tendencje ustrojowe wyrażone w tej konstytucji nie są nowe, znajdowały już wyraz w programach czołowych ugrupowań politycznych, które wywarły decydujący wpływ na treść konstytucji, c) zasady ustroju przyjęte w referendum w r. 1945 są zbieżne z zasadami zawartymi w Konstytucji z r. 1946, obydwa wspomniane akty prawne stanowią wszak dzieło tych samych sił politycznych i grup społecznych, d) treść społeczna państwa w latach 1944-1958 jest w zasadzie jednolita. Zachodzą pewne zmiany w strukturze ekonomicznej społeczeństwa, znajdują one wyraz w sferze ustroju politycznego. W konkluzji należy zatem stwierdzić, że okres IV Republiki obejmował 14 lat historii powojennej Francji, licząc od momentu wyzwolenia kraju do wydarzeń z maja 1958 r., które zrodziły nowy układ sił politycznych, nowe tendencje ustrojowe i stosunki oznaczające początek V Republiki.

Wyrażona w referendum z 21 października 1945 r. zdecydowana postawa społeczeństwa przeciwstawiająca się powrotowi do Konstytucji z r. 1875 oznaczała konieczność wyposażenia wybranego w tym dniu przedstawicielstwa narodowego w uprawnienia Konstytuanty. Głosowanie z 21 października miało wieloraki charakter - było jednocześnie referendum, wyborem Konstytuanty i akceptacją zasad tymczasowego ustroju. Zawarta w tym złożonym akcie prawnym, wprowadzonym w życie 2 listopada 1945 r., tymczasowa organizacja władz państwowych określała, że funkcje głowy państwa ma pełnić w okresie przejściowym premier rządu. Przyjęto system organizacji władz oparty na zasadzie nadrzędności Zgromadzenia Narodowego w stosunku do organów władzy wykonawczej. Był to system parlamentarny, ale nie w czystej postaci. Zawierał bowiem pewne elementy parlamentaryzmu, ale także elementy systemu określanego we Francji mianem rządów Zgromadzenia, a więc podkreślającego dominującą rolę i pozycję przedstawicielstwa narodowego.

Wyniki referendum z 21 października 1945 r. oznaczały ponadto istotne przesunięcia w układzie sił politycznych w kraju. Zaznaczył się wyraźny zwrot na lewo w opinii publicznej, ponieważ komuniści i socjaliści, a więc partie, które nie ponosiły odpowiedzialności za klęskę w r. 1940 i które odegrały dominującą rolę w organizowaniu ruchu oporu, zdobyły większość głosów. Dodać należy, że siły te wraz z nowo powstałą partią Ruch Republikańsko-Ludowy (MRP) zdobyły łącznie około 75% głosów i prawie 80% mandatów w Zgromadzeniu Konstytucyjnym. Jeśli więc określi się MRP jako partię centrum, to Konstytuanta miała zdecydowanie centrolewicowe oblicze. Wywarło to istotny wpływ na kształt i treść pierwszego projektu konstytucji. Trójpartyjna koalicja wysuwała postępowy i radykalny program zarówno w dziedzinie ustroju politycznego, jak i w zakresie stosunków społeczno-ekonomicznych (nacjonalizacja określonych gałęzi gospodarki narodowej).

Wspomniane trzy partie, które utworzyły rząd kierowany początkowo przez de Gaulle’a, a po jego odejściu przez socjalistę, wywarły decydujący wpływ na

132