CCI2014052810

25.1 Klasyfikacja węglowodanów 943

te i metabolizowane, są głównym źródłem energii potrzebnej organizmom. Oznacza to, że węglowodany są chemicznymi pośrednikami, za pomocą których energia słoneczna jest przechowywana i wykorzystywana w procesach życiowych.

6 CO, + 6 H,0 —    > 6 0,+ CgHioOg -* celuloza, skrobia

słoneczne

glukoza

25.1

Klasyfikacja

węglowodanów

Organizmy ludzkie i większości innych ssaków nie posiadają enzymów koniecznych do trawienia celulozy, wymagają więc skrobi jako źródła węglowodanów. Jednak przeżuwacze, takie jak krowy, posiadają w swym przewodzie pokarmowym (w tzw. żwaczu) mikroorganizmy zdolne do trawienia celulozy. W ten sposób energia zawarta w celulozie przesuwa się w górę łańcucha pokarmowego, gdy spożywane jest mięso tych zwierząt.

Węglowodany ogólnie dzieli się na dwie grupy, proste i złożone. Cukry proste, albo monosacharydy, są to węglowodany takie jak glukoza i fruktoza, których nie da się przekształcić w procesie hydrolizy w mniejsze cząsteczki. Cukry złożone składają się z dwóch lub więcej cukrów prostych połączonych razem. Na przykład sacharoza (cukier stołowy), jest disacharydem (dwucukrem) złożonym z jednej cząsteczki glukozy przyłączonej do jednej cząsteczki fruktozy. Podobnie celuloza jest polisacharydem (wielocukrem) składającym się z kilku tysięcy cząsteczek glukozy połączonych razem. Hydroliza tych polisacharydów rozbija je na ich składowe jednostki monosacharydowe.

1 cząsteczka h,o⁺ 1 cząsteczka 1 cząsteczka sacharozy    * glukozy + fruktozy

H 0⁺

celuloza -* —3000 cząsteczek glukozy

Monosacharydy można dalej podzielić na aldozy i ketozy. Przyrostek -oza używany jest w celu oznaczenia cukru, a przedrostki aldo- lub keto- oznaczają naturę grupy karbonylowej. Liczbę atomów węgla w monosacharydzie oznaczamy, używając w nazwie rdzeni -tri-, -tetr-, -pent-, -heks- itd. Na przykład glukoza jest aldoheksozą, sześciowęglowym aldehydocukrem; fruktoza jest ketoheksozą, sześciowęglowym ketonocukrem; a ryboza jest aldopentozą, pięcio-węglowym aldehydocukrem. Większość z powszechnie występujących cukrów to albo aldopentozy, albo aldoheksozy.

^H-C^°	CH,OH 1
1	c=o	1
H —C —OH 1	a — o 1 o w	X — O 1 o a
HO —C —H 1	K 1 o — 1 O a	a 1 — o 1 o a
ffi 0 1 0    — 1 a	H —Ć —OH	a —o 1 o a
H — C — OH 1	CH,OH	CH,OH
CH,OH
glukoza	fruktoza	ryboza
(aldoheksoza)	(ketoheksozą)	(aldopentoza)