CCI2014052815

954

Rozdział 25 Biocząsteczki: węglowodany

Problem 25.11

D-AIloza różni się od D-glukozy konfiguracją na atomie C3. Narysuj D-allozę w formie pi-ranozowej.

Problem 25.12

Ryboza istnieje głównie w formie furanozowej, utworzonej w wyniku addycji grupy —OH na C4 do grupy aldehydowej na Cl. Narysuj rybozę w formie furanozowej.

25.6

Anomery monosacharydów; mutarotacja

Gdy otwartołańcuchowy monosacharyd cyklizuje do formy furanozowej lub pira-nozowej, powstaje nowe centrum stereogeniczne na atomie węgla, który uprzednio był atomem karbonylowym. Dwa diastereoizomeryczne produkty nazywamy anomerami, a hemiacetalowy atom węgla nazywany jest centrum anome-rycznym. Na przykład w roztworze wodnym glukoza cyklizuje odwracalnie dc mieszaniny dwóch anomerów w stosunku 36:64 (rys. 25.5). Anomer z grupą —OH na Cl w pozycji trans do podstawnika —CH₂OH na C5, którego jest mniej, naz}"-wany jest anomerem a, jego pełna nazwa brzmi a-D-glukopiranoza. Główny anomer z grupą —OH na Cl w pozycji cis do podstawnika —CH₂OH na C5 nazywany jest anomerem )3; jego pełna nazwa brzmi /3-D-glukopiranoza. Zwróćmy uwagę, że w /3-D-glukopiranozie wszystkie podstawniki pierścienia przyjmują pozycję ekwatorialną. W związku z tym /3-D-glukopiranoza jest najmniej zatłoczoną sterycznie i najtrwalszą spośród ośmiu aldoheksoz.

WWW Rys. 25.5 Alfa i beta anomery glukozy Zajrzyj do Internetu http://chemistry. brookscole.com/mcmurry6e

a-D-glukopiranoza

(37,3%)

(anomer a: OH oraz CH₂OH są wobec siebie trans)

/3 -D-glukopiranoza (62,6%)

(anomer /3: OH oraz CH₂OH są wobec siebie cis)

Oba anomery D-glukopiranozy można wykrystalizować i oczyścić. Czysta a-D--glukopiranoza ma temperaturę topnienia 146°C i skręcalność właściwą, [ajp, równą 112,2°; czysta (3-D-glukopiranoza ma temperaturę topnienia 148-155°C i skręcalność właściwą o wielkości 18,7°. Gdy próbkę któregoś z anomerów rozpuścimy jednak w wodzie, wówczas skręcalność optyczna powoli się zmienia i ostatecz-