chalmers0015

Wprowadzenie 17

dżin wiedzy uznaje się za naukowe, aby wskazać, że metody w nich stosowane są równie niezawodne i potencjalnie owocne, jak metody stosowane w naukach tradycyjnych, takich jak fizyka. Nauki polityczne i społeczne są obecnie czymś powszechnym. Marksiści twierdzą, że materializm historyczny jest nauką. Na uniwersytetach i w kolegiach amerykańskich jeszcze niedawno wykładało się (albo nadal jeszcze się wykłada) nauki, które za swój przedmiot mają administrację, mowę, książkę, lasy, nabiał, mięso, i hodowlę zwierząt, a nawet śmierć i sprawy z tym związane.¹ „Uczeni” w tych dziedzinach często uznają swoją pracę za zgodną z empiryczną metodą fizyki, która w ich pojęciu polega na zbieraniu „faktów” za pomocą uważnej obserwacji, eksperymentu i wyprowadzaniu z tych faktów praw i teorii przy użyciu swego rodzaju logicznego postępowania. Mój kolega z katedry historii, który najwidoczniej wierzy w tego rodzaju einpiryzm, powiedział mi, że obecnie nie można jeszcze napisać historii Australii, ponieważ nie znamy jeszcze dostatecznej liczby faktów. Napis na frontonie budynku wydziału nauk społecznych Uniwersytetu w Chicago głosi: „Jeżeli nie umiesz mierzyć, twa wiedza jest wątła i niewystarczająca”². Nie ma wątpliwości, że wielu pracowników tej instytucji, uwięzionych w swych nowoczesnych laboratoriach, spogląda na świat poprzez kraty cyfr nie zdając sobie sprawy z tego, że metody, które pragną stosować, są nie tylko nieskuteczne, ale również nie są metodami, dzięki którym fizyka odniosła swój sukces.

Błędne poglądy na temat nauki omawiam i krytykuję w pierwszych rozdziałach niniejszej książki. Choć niektórzy uczeni i wielu pseudouczonych twierdzi, że są zwolennikami takiej metody, każdy współczesny filozof jest świadom przynajmniej niektórych jej ograniczeń. Najnowsze osiągnięcia w filozofii nauki wskazały i ujawniły ogromne trudności związane z przekonaniem, że nauka opiera się na fundamencie składającym się z wyników obserwacji i eksperymen-

Czym jest to...

1

   Lista ta pochodzi z artykułu C. Truesdella cytowanego w: J. R. Ravetz, Scientific Knowledge and Its Social 1’rohlems, Oxford University Press, Oxford 1971, s. 387, przypis.

2

   T. S. Kuhn, „The Function of Measurement in Modern Physical Science, Isis, 52, 1961, ss. 161—93 |wydanie polskie, „Funkcja pomiaru w nowożytnej fizyce” w: T. S. Kuh, Dwa bieguny. Tradycja i nowatorstwo ir badaniach naukowych, PIW Warszawa 1985, przekład Stefan Amsterdamski, s. 255 — przyp A. Ch.]. Inskrypcja Iii jest cytowana na s. 161 [amerykańskiego wydania].