chalmers0049

51

Teoria a zadania obserwacyjne

Chciałbym jednak wyraźnie stwierdzić, co rozumiem przez powyższe uwagi na temat obserwacji, aby nie uznano mego argumentu za twierdzenie silniejsze, niż je zamierzyłem. Z pewnością nie twierdzę, że przyczyny fizyczne obrazów siatkówkowych nie mają nic wspólnego z tym, co widzimy. Nie widzimy tego, co chcemy zobaczyć. Jednakże, choć obrazy siatkówkowe składają się na istotną część tego, co widzimy, inną bardzo ważną częścią tego procesu jest wewnętrzny stan naszego umysłu lub mózgu, który zależy w oczywisty sposób od naszego kulturowego wychowania, wiedzy, oczekiwań, itd., i który nie jest jednoznacznie określony przez fizyczne własności naszych oczu i obserwowanych przedmiotów. Po wtóre, to co widzimy w różnych sytuacjach, nie ulega zmianie, mimo zmian okoliczności. Zależność tego, co widzimy, od stanu umysłu lub mózgu nie jest tak delikatna i niejednoznaczna, aby uniemożliwić komunikację czy naukę. Po trzecie, we wszystkich przytoczonych tu przykładach jest pewien sens, w którym wszyscy obserwatorzy widzą tę samą rzecz. Na użytek tej książki przyjmuję, że istnieje jeden określony świat fizyczny, niezależny od obserwatorów. Stąd też, kiedy pewna ilość obserwatorów patrzy na jakiś obraz, część aparatury, zdjęcie mikroskopowe czy cokolwiek, w pewnym sensie wszyscy spoglądają i „widzą” tę samą rzecz. Nie wynika stąd jednak, że mają oni identyczne doznania postrzegawcze. Istnieje bardzo ważny sens, w którym nie widzą oni tej samej rzeczy; moja krytyka stanowiska indukcjonis-tycznego jest oparta na tym drugim sensie.

3. TEORIA A ZDANIA OBSERWACYJNE

Nawet gdyby w procesie postrzegania wszyscy obserwatorzy doznawali pewnego określonego wrażenia, pozostają ważne zastrzeżenia wobec indukcjonistycznych założeń dotyczących obserwacji. W tym paragrafie skupimy się na problemie zdań obserwacyjnych, opartych i rzekomo uzasadnionych za pomocą doznań postrzegaw-czych obserwatorów, którzy uznają te zdania. Zgodnie z induk-cjonistyczną teorią nauki, owa bezpieczna podstawa, na której wznoszą się prawa i teorie składające się na naukę, złożona jest raczej