chalmers0179

Wolność człowieka 181

uniwersalna metoda naukowa, której wszystkie formy wiedzy winny się podporządkować, odgrywa w naszym społeczeństwie rolę szkodliwą, zwłaszcza wobec faktu, że tę metodę naukową pojmuje się zazwyczaj w prymitywny empirystyczny lub indukcjonistyczny sposób. Dotyczy to zwłaszcza teorii społecznych, które służyć mają jako narzędzia manipulacji pewnymi aspektami życia społecznego w powierzchowny sposób (badania rynkowe, psychologia behawiorystycz-na), nie zaś do ich rozumienia i ich zmiany na głębszym poziomie. Zamiast skupić się na tym, co stanowi jak sądzę pilne problemy społeczne, Feyerabend przeciwstawia naukę voodoo, astrologii i podobnym formom wiedzy i twierdzi, że nie można ich wykluczać na podstawie odwołania się do jakichś ogólnych kryteriów naukowości i racjonalności. Mam wobec tego twierdzenia dwa zarzuty. Po pierwsze, nie sądzę, aby szczegółowe badania nad voodoo czy astrologią ujawniły, iż mają one dobrze określone cele i metody osiągania tych celów, chociaż — ponieważ analizy takiej nie przeprowadziłem — przyznać muszę, że ta moja opinia ma coś z przesądu. Ale nic z tego, co napisał Feyerabend, nie skłania mnie do zmiany przekonania. Po drugie, zagadnienie statusu voodoo czy astrologii nie jest pilnym zagadnieniem współczesnego społeczeństwa. Po prostu nie stać nas na to, aby mieć „wolny wybór” pomiędzy nauką i voodoo, czy też racjonalnością zachodnią i racjonalnością plemienia Nuer.

4. WOLNOŚĆ CZŁOWIEKA

Większość twierdzeń Feyerabenda w Against Method ma charakter negatywny. Odrzuca on przekonanie, że da się znaleźć metodę zdolną wyjaśnić historię fizyki i udowodnić wyższość fizyki nad innymi formami wiedzy. Jest jednak także pozytywna strona stanowiska Feyerabenda. Broni on bowiem „postawy humanitarnej”. Zgodnie z tą postawą ludzkie istoty powinny być wolne i cieszyć się wolnością rozumianą w sposób bliski pojęciu wolności Johna Stuarta Milla w jego eseju „O wolności”. Feyerabend popiera „próby rozszerzania wolności wzbogacania i urozmaicania życia”, a także popiera Milla w jego dążeniu do „kształtowania indywidualności,